Сабаќтыњ таќырыбы: Ќазаќтыњ к‰йшілері. Сабаќтыњ маќсаттары: 1. Білімділік: мєтінмен ж±мыс жасай отырып, оќушылардыњ білімін жетілдіру; мєтінді мєнерлеп оќуѓа, аударуѓа жаттыќтыру, оќушыларѓа грамматикалыќ тапсырмалар беру арќылы алѓан білмдерін баѓалау; 2. Дамытушылыќ: талдау білу, сµйлеу, с±раќ ќоя білу ќабілеттерін дамыту, сµздік ќорын молайту; 3. Тєрбиелік: ќазаќ к‰йіне ќызыѓушылыќтарын арттыру, топта ж±мыс істей алуѓа тєрбиелеу. Кµрнекі ќ±ралдар, ќ±рал-жабдыќтар: магнитафон, кассета (Н. Тілендивтіњ «Аќќу» к‰йі), ќазаќтыњ к‰йшілері: Д.Н±рпейісова, Ќ±рманѓазы, Ќоќыт ата, Н.Тілендиевтіњ портреттері. Мєтін, карточкалар (тапсырмалар), білім дењгейі тµмен оќушыларѓа карточкалар (тапсырмалар). Сабаќтыњ т‰рі: аралас сабаќ Єдіс-тєсілдер: єњгімелеу, аудару, с±раќ ќою, білім мен біліктілігін жетілдіру. Сабаќтыњ барысы: І. ¦йымдастыру кезењі: (балалар екі топќа бµлініп отырады) 1. амандасу. - Сєлеметсіњдер ме, балалар? - Б‰гін сыныпта кім кезекші? Кім жоќ? - Б‰гін нешесі? Ќай к‰н? Ауа райы ќандай? - Ќазір ќай сабаќ? 2. ‡й ж±мысын тексеру: «Дєулеткерей» с±хбатын жаттау. (екі оќушыны таќтаѓа шыѓарып µзара сµйлету) 3. µткенді ќайталау: фонетика, сµз таптары; - Ќазаќ тіл білімі дегеніміз не? (казахское языкознание) - Неше салаѓа бµлінеді? (3 салаѓа) - Ќандай салаларѓа бµлінеді? (фонетика, лексика, грамматика) - Фонетика дегеніміз не? Фонетика нені зерттейді? (тіл дыбыстарын) - Ќазаќ єліпбиінде неше єріп, неше дыбыс бар? (42 єріп, 40 дыбыс, 2 белгі) - Фонетикаѓа не жатады? (дыбыс, буын, екпін, тасымал, ‰ндестік зањы, орфография) - Дыбыс нешеге бµлінеді? Ќазаќ тілінде ќандай дыбыстар бар? (дауысты, дауыссыз) - Дауысты, дауыссыз дыбыстар ќандай болады? - Буын нешеге бµлінеді? Ќандай буындар болады? (3-ке, ашыќ, т±йыќ, бітеу) - ‡ндестік зањы дегеніміз не? Нешеге бµлінеді? (буын, дыбыс ‰ндестігі) - Ќазаќ тілінде неше сµз табы бар? Сµз таптарын атањдар. - Балалар, біз µткен сабаќта ќазаќтыњ к‰йшілерімен таныса бастадыќ. - Таѓы да есімізге сала кетейік. - Ќандай к‰йшілерді білесіњдер? 4. Сабаќтыњ таќырыбын, маќсатын хабарлау: - Ал б‰гін «Ќазаќтыњ к‰йші-композиторлар» таќырыбын жалѓастыра отырып, Н.Тілендиевпен танысамыз. Мєтінмен ж±мыс жасаймыз, мєтінді мєнерлеп оќимыз, аударамыз, сµздік ќорды байыту ‰шін жања сµздермен танысамыз. Грамматиканы бекіту ‰шін грамматикалыќ тапсырмалар орындаймыз, к‰й тыњдаймыз, к‰й туралы ќызыќты мєліметтер аласыњдар. - Б‰гінгі сабаќта топта ж±мыс істейсіњдер, бір-бірімен тату болып, бір-біріне кµмектесіп т±расыњдар, к‰й тыњдайсыњдар. - К‰й адамды ж±батады, кµњіл-к‰йге жаќсы єсер етеді. Магнитафонѓа Н.Тілендиевтіњ «Аќќу» к‰йі ќосылады. Жања сабаќ: 1. К‰й туралы єњгімелесу: - Балалар, ќазір не тыњдадыќ? - Б±л Н.Тілендиевтіњ «Аќќу» к‰йі. - Сендерге ±нады ма? - К‰йді тыњдап отырѓанда не туралы ойладыњдар? - Кµз алдарыња не елестеттіњдер? Кµњіл-к‰йлеріњ µзгерді ме? 2. К‰й туралы ќысќаша айта кету: К‰й. К‰й – ќазаќтыњ ежелден келе жатќан аспаптыќ музыка жанры. Ол негізінен домбыра к‰йлері, ќобыµ к‰йлері болып бµлінеді. Тарихи деректерге ќараѓанда «к‰й» деген сµздіњ тµркіні кµне т‰ркі тіліндегі «код» сµзінен шыќќандыѓы байќалады. - Ал к‰йді кім тартады? (к‰йші) - Ќазаќтыњ ќандай к‰йшілерін білесіњдер? (к‰йшілердіњ портреттеріне кµњіл аудару) - Олар ќазаќтыњ ±лттыќ мєдениетініњ жан-жаќты µсіп µркендеуіне мол ‰лес ќосты. 3. Мєтінмен ж±мыс: Ал енді мєтінді оќып аударайыќ. (єр топќа «Н.Тілендиев» мєтіні таратылады) Бір оќушы мєнерлеп оќиды, ал басќа оќушылар жања сµздерді белгілеп отырады. Белгілеп ќойѓан жања сµздерді оќиды, таќтаѓа жазылѓан сол сµздерге кµњіл аударады. Бір рет µзім оќып шыѓамын, содан соњ бір балаѓа оќытамын. Жања сµздер: µнер ќайраткері – деятель искусства ќаћарман – герой ќатысќан – принимал участие, воевал марапатталѓан – был награжден еркін тµгілген – свободно звучащая єуен - мелодия сымбатты – красивый ырѓаќ –ритм нєзік – нежный серпін - упругость ќасиет – качество 4. Сµздерді мєнерлеп оќыту, сµздерге с±раќ ќою, ќай сµз табына жататынын аныќтау, сµз тіркестер ќ±рату. Ќаћарман – кім? Зат есім єуен – не? Зат есім сымбатты – ќандай? Сын есім ырѓаќ – не? Зат есім нєзік – ќандай? Сын есім µнер ќайраткері – кім? Зат есім ќатысќан – не істеген? Етістік марапатталѓан – не істеген? Етістік серпін - не? Зат есім ќасиет - не? Зат есім Жања сµздерді сµздік дєптерлеріне кµшіреді. (к‰й ќосылады) 5. Таќтаѓа жазылѓан сµздерге синоним сµздер келтіреді: Ќаћарман єуен сымбатты 6. Мєтінді оќу, аудару. 7. Мєтінніњ мазм±нын ќайталау, бекіту ‰шін с±раќтар ќою: - Н.Тілендиев кім? - Ќай жерде д‰ниеге келді? - Нені бітірген? - Ќай жылдары театрда ж±мыс істеді - Ќандай к‰йлері бар? 8. Грамматикалыќ тапсырмалар: А) фонетикалыќ талдау: єртіс, ењбек Є) сµздерді септеу: дирижер, к‰й, ќаћарман, ырѓаќ Б) сµздерді сµз ќ±рамына ќарай талдау: 1- топ – ауданыныњ, жерінде, факультетін; 2 – топ - композиторы, Ќазаќстанныњ, киностудиясы; В) синтаксистік талдау: 1-топ – Н.Тілендиев Ќазаќстанныњ халыќ аспаптар оркестрініњ бас дирижері болды. «Ќазаќфильм» киностудиясы музыкалыќ редакциясыныњ бас редакторы болды. 2-топ – Н.Тілендиев Чайковский атындаѓы Мєскеу консерваториясыныњ дирижерлік факультетін бітірген. 1953-1961 жылдары Ќазаќстанныњ опера жєне балет театрында істеді. ‡лгерімі тµмен оќитын оќушыларѓа тапсырма: 1. жуан сµздерді бір баѓанѓа, жіњішке сµздерді екінші баѓанѓа жазу; 2. сµздерді кµпше т‰рінде жазу: дирижер, театр, аудан, домбырашы, єнші. 9. Мєтін бойынша 4 с±раќ ќ±ру. Бір оќушы с±раќ ќояды, басќалары жауап береді. ІІІ. Сабаќты ќорытындылау: 1. Класстер ќ±ру. «Н.Тілендиев» 2. Рефлексия. - Балалар, б‰гінгі сабаќтыњ ќандай таќырыбы болды? - Сабаќ ќалай µтті? - Сендерге ±нады ма? ¦наѓан жоќ па? - Б‰гінгі сабаќта жања не білдіњдер; - К‰й тыњдаѓан ±нады ма? - Кµњіл-к‰йлеріњ ќандай? ІV.Баѓалау. ‡й тапсырмасын беру: 1.мєтінді мазм±ндау; 2. жања сµздерді жаттау; 3. ќазаќ к‰йшілері туралы жазып келу; - Балалар, сендерге раќмет айтќым келеді, б‰гінгі сабаќта жоѓары білімдеріњді кµрсеттіњдер. Сабаќ аяќталды, сау болыњдар.