Отарбаева Дана Сагындыковна,

Қарағанды қаласының «№4 жалпы білім беретін мектеп – интернаты» КММ қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Мемлекеттік тілдің латын графикасына ауысу негіздері жөнінде

«Қазақ мектебіндегі бала келешекте қай мамандыққа барам десе де, ең алдымен өзінің ана тілін, әдебиетін сүюі шарт. Сол сүюді орта мектеп табалдырығын аттаған соң да, мамандық, білім беретін жоғары мектепке ауысқанда да асыл қасиетіндей сақтауы керек»

                                                        Мұхтар Әуезов

Барлығымызға мәлім болғандай, 2017 жылдың 26 қазанында Елбасымыз Н.Назарбаев қазақ тілі әліпбиінің кириллицадан, латын графикасына ауысуы туралы Жарлыққа қол қойды. Бұл оқиғаны бірден тарихи оқиға деп атауға әбден болады. Ол жарлыққа қол қою алдында, Елбасыөз шешімін  халықтың талқылауына салып, елдің елеулі ғалымдарының ой-пікірлеріне құлақ асып, ең дұрыс нұсқаны таңдағанын көпшілік айтып жатыр. 

Қазақстан тәуіелсіздігі тарихында ең алғаш рет қазақ тілі жаңа графикаға өзінің нық жолын тапты. Осы күнге дейін бұл мәселе жан жақты талқыланып, көптеген ой-пікірлер ортаға салынып жатыр. Біз өмір сүріп жатқан уақытта, әлемде және Қазақстанда орын алып жатқан қаншама өзгерістер мен жетістіктер аясында,  бұл мәселе өзінің нақты нүктесін жетті деуге болады. Қазақ әлеуметінде әліпбидің өзгертілуі бір неше рет болған, оны Елбасымыз өзінің бағдарламалық мақаласында да атап өтті. Елбасының ол мақаласындағы басты фабуласы – қазақстандық әлеуметті толықтай өзгерту, алға қадам басуға толықтай бет алуды көздуі. 

Бүгінде, ақпараттық технологиялырадың  екпінді даму ғасырында, білім берудің мазмұны мен сапасы да бір орында тұрып қалған жоқ. Латын графикасына көшу  - әлемдік ақпараттық кеңісіткке енуге ашық жолдама. Заманауи кезеңде техникалық мүмкіндіктердің арқасында компьютерлендіру деңгейі санаулы сәттерде кез келген мәтінді латын графикасына ауысытруға болады.

Латын графикасына ауысу барысында, заманауыи әліпбе, қзақ тілі орфографиясы қоғамның ғылыми, мәдени, экономикалық, қаржылық сектеорлары да қалыс қалмайды.

Шындап келсек, латын графикасының техникалық аспектіде, ғылыми-білім беру сегментінде, мәдени индустрияда басым болуы бүгінгі күні еш күмән келтірмейді. Мұның барлығы кәзіргі заман кезеңінде даму үдерісі мен ілгері бағытталған дамудың белгісі ретінде байқалды.

Жалпы алсақ, дүниежүзілік зерттеулер нәтижесі бойынша жылсайын  қырықтан астам тіл жойылады екен. Заманауи зерттеушілердің мәліметі бойынша кәзіргі таңна Еуропа мен Кіші Азияда 70 тен астам, АҚШта 100ден астам ал Үндістанда 200 тілге жуық жойылу қауіпі бар. Ол тілдердің жойылу себептері әртүрлі болғаны мен, барлығын біріктіретін бір ғана өлшем-ол сол тілдердің қазіргі заман талабына сәйкес үлесе алмауы. Сондықтан, қазақ тілін дамытамыз, оны көркейтіп алға қарай өсіреміз деген мақсатты алға қойяр борсақ, латын графикасына ауысу сол мәселенің бірден бір шешімі деп ойлаймын.

Латын гарфикасына ауысу арқылы тілімізді заманауи талаптарға бейімдеп қана қоймай, оны дүниежүзінде қолдануға қолайлы етуге үлкен мүмкіндік алып отырмыз. Қарап көрсең Абай, Мұқтар, Сәкен сынды ұлы ғұлама жазушылар мен ақындардың шығармаларын өзге ұлттар оқи алатыны қазақ үшін үлкен сый.

Ал тілді өзгерте келе, өзіміз де жахандық жаңару деңгейіне дейін өзгеруіміз қажет. Сол қатарда, қазақ тіліндегі латын графикасын қабылдап, сол бағытта қарқынды жұмыс жасап, белсенді әрекеттер етуіміз біздің басты міндетіміз.

Мен мемекеттік тілдің латын графикасына ауысуын толықтай қолдаймын. Және бұл графиканың оны жан жақты пайдалануға қолайлы деп санаймын. Ойымды тәмамдай келе бұл мақаламды -  «Бостандыққа апаратын жалғыз жол – ұлттық ынтымақ қана» деген Әлихан Бөкейханның дана сөзімен аяқтағанды жөн көрдім.