Қарағанды облысы білім басқармасының Қарағанды…
Ыбырай Алтынсарин атындағы мектеп-лицейі

Қазақ тілін үйренеміз

Ағым, бағыт, бағдар
направление.
Қолданушы

Ұстаздан ұлағат, ұлыдан өнеге...

Ұстаздан ұлағат, ұлыдан өнеге...

Ы.Алтынсариннің әкімшілікқызметі

1886 жылы  Ы.Алтынсарин Торғай уездік басқармасына іс жүргізуші  ретінде қызметке орналасты. Сонымен қатар уезд бастығының аға көмекшісі және уақытша уездік судья қызметі міндетін атқарды. Ол қызмет барысында байлардың қиянат етушілерімен, рулық алауыздықпен, пара беріп сатып алушылармен, парақорлықпен күресті. Наразы  феодалдар – бай ауыл белсенділері 1868 жылы берілген ережеде  қаралған әскер құқын бұзушылық мәселесінде оны кінәлап, облыстық басқармаға  оның үстінен арыз жазып  Алтынсаринді аластатуға тырысты. Алайда ұлы ағартушының батыл іс – әрекеті өз бағытын ұстады

Алтынсариннің ордендері

1870-1887 жылдары аралығында Ыбырай Алтынсарин христиан дініне жатпайтын II және III дәрежелі «Святой Станислав» және «Святая Анна» ордендерімен марапатталады.

Ы.Алтынсариннің эпистолярлық қызметі

 Ыбырай Алтынсарин орыс халқы мәдениетінің демократияшыл идеяларын, әсіресе, Ушинскийдің педагогикалық мектебінің жаңалықтарын шығармашылық жолмен қабылдай отырып, қазақ даласына білім таратушы, мектеп ашушы, жастарды тәрбиелеуші мұғалім болды. Ол өз ісінде әрқашан адамгершілік туын көтеріп, көптеген педагогикалық мұралар қалдырды. Солардың ішінде оның тамаша өлеңдері мен әңгімелері бар. Бірақ ол – ең алдымен ағартушы педагог. Ал оның ақындығы мен жазушылығы оның негізгі мақсатына – сол ағартушы педагогтік істеріне бағынған. Әңгімелері мен өлеңдерін балалар тәрбиесіне арнап, оқу құралдары мен оқулықтары үшін жазған.

Өзінің мектеп өміріндегі тәжірибесін Ушинскийдің, Толстойдың педагогикалық озат пікірлерін, тағы басқа да материалдарды қорыта отырып, Ы.Алтынсарин – «Қазақ хрестоматиясы» (1879 жылы) мен «Қазақтарға орыс тілін оқыту жөніндегі бастауыш басшылық» деген екі кітабын жазды. Бұл еңбектер кезінде қазақ халқының мәдениетінің тарихында аса зор оқиға, үлкен ғылыми табыс ретінде жарыққа шығуы өз кезінде қазақ халқы үшін сирек кездесетін тамаша жаңалық болды.

Ы.Алтынсариннің шығармашылығына  Н.Ф.Бунаков және Н.А.Корфтің жүйесімен Ресейде құрылған бастауыш халық мектептерінің тәжірибесінің жемісті ықпалы болды. Ы.Алтынсарин оқу жоспарларын және бағдарламаларын жасауда оқыту мен тәрбиенің дидактикалық және әдістемелік тәсілдерді қолдануда оның пайдалы тәжірибелерін пайдаланды.

Ы.Алтынсарин өзінің оқу құралдарын жасауда өзінің идеялық бағыттылығы жағынан халықтың қағидаларға қызмет етуге және балаларды өз Отанына сүйіспеншілік рухта тәрбиелеуге ұмтылды. Сондықтан да орыс педагогтары мен жазушыларының шығармаларымен қатар ол хрестоматияға қазақ ауыз әдебиетінің үлгілерін енгізді. Әрине, Ыбырай олармен істес, қызметтес, достас болып жүргенмен, қазақ халқының тағдыры, келешегіне байланысты барлық мәселелер жөнінде үнемі пікірлес бола білмеген. Кейбір күрделі, көкейкесті мәселелер жөнінде Ы.Алтынсариннің өз достарымен келіспей қалатын кездері де аз болмаған. Мәселен, ол Н.И.Ильминский, В.В.Катаринский,А.Алектронов, А.Бессонов, т.б.миссионерлік әрекеттеріне қарсылық білдіріп отырған. Ы.Алтынсарин сол кездегі қазақ жазуын (яғни, араб әрпіне негізделген қазақ емлесін) орыс алфавитіне көшіруге мүлде қарсы болған.