"7 құндылық"

(психологиялық ойын)

Нұсқау: «Мен сіздерге өз өмірлеріңіз бойынша саяхат жасауды ұсынып отырмын. Орта жолда тоқтап қалуға болмайды. Мақсатымыз – шыңның басына дейін жету. Сіздер өздеріңізбен 7 құныдылқтарыңызды алып, жолға шығасыздар». Оқушылар бір парақ қағазға өз өмірлеріндегі 7 құныдылқтарын жазады.

Барысы:Қолдарыңызға 7 құныдылқтарыңызды алыңыздар, біз жолға шығамыз. Біздің жолымызда әр түрлі кедергілер кездесіп отырады. Олардан өту үшін біз әр бір жерде өз құныдылқтарымыздың бірін тастап кетуге мәжбүр боламыз. Сіздер дайынсыздар ма?

1.     Сіздер келе жатсыздар. Шаршадыңыздар. Қарындарыңыз ашты. Тамақ үшін ақысын төлеу керек, яғни құныдылқтарыңыздың біреуін беру керек. Өз құныдылқтарыңызға қараңыздар, және дәл қазір қайсымен қоштаса алсаңыздар, соның былай қарай алып қойыңыздар.

2.     Сонымен, біз әрі қарай жүріп келеміз. Біз бір орманға келдік. Қарап қалсақ, орманда қарақшылар бір адамды өлтіріп жатыр екен. Сіздер ол адамды құтқара аласыздар немесе жай ғана оның қасынан өтіп кете аласыздар. Егер адамды құтқарғыларыңыз келсе, өз құндылықтарыңыздың ішінен тағы қайсымен қоштаса аласыздар, қараңыздар. 

3.     Жолымызды әрі қарай жалғастырып, біз шөлдеп кеттік. Сусыз барлығымыз өмір сүре алмайтынымызды білеміз. Бірақ су үшін де тағы төлеу керек. Қай құндылықтарыңды бере аласыздар, қарап көріңіздер.

4.     Шөлімізді басып, сәл демалып алғаннан кейін біз жолымызды әрі қарай жалғастырамыз. Біз бара жатқан шың көрініп қалды, бірақ оған жету үшін біз үлкен өзеннен өтуіміз керек. Ол өзеннен өту үшін бізге қайық керек. Ал қайық үшін тағы бір құныдылығымызды беруіміз керек. Қай құныдылқтарыңызды бере аласыздар, байқап көріңіздер.

5.     Өзенді аман-есен өткеннен кейін, біз шыңға жақындадық. Бірақ оның алдында үлкен қою орман тұр. Ол орманнан өз бетімізше шыға алмаймыз, бізге жол көрсететін  көмекші адам керек. Бірақ ол көмекшіге  ақысын төлеуміз керек. Тағы бір құныдылығымызбен қоштасуға тура келіп тұр.

6.     Әрі қарай жүру қиындай түсуде. Өйткені біз өзімізге ең қымбат құныдылқтарымызды беріп келеміз. Бірақ тоқтауға болмайды, шарт сондай. Біз шыңға дейін жетуіміз керек. Орманда өйтіп-бүйтіп өттік-ау, енді алдымыздан үлкен құз кездесті. Ол құздан өту үшін бізге көпір керек, ал көпір үшін төлеу керек. Тағы бір құныдылығымзды беруіміз керек.

7.     Енді бір уақытта бізге қарақшылар шабуыл жасайды. Егер сіз орманда адамның өмірін құтқарып қалсаңыз, енді ол сізді құтқарып қалады.

Сонымен, құныдылқтарыңызға қараңыздар, олармен қандай ретпен қоштасқандарыңызды байқаңыздар. Алдында жазған құныдылқтарыңбен салыстырыңздар, сіз үшін ең қымбаты не.

Қорытынды:Адамның басты құныдылығы – ол оның өмірі. Адам өз өмірін қандай болса да, бағалай білуі керек.

Ал енді мен сіздерге бірнеше фильм  ұсынғым келіп отыр. Талдау.

Қорытындысында мен сіздерге бір «Ұлу» атты көне әңгіме айтып бергім келіп отыр. Екі монах шөл далада келе жатыр екен. Біреуі жас, біреуі кәрі. Жасы ыстық құмға жылжып шыққан ұлуды көріп қалады. Ол оны көтеріп, жапырақтың астына апарып қояды. Содан кейін: «Мен оны құтқарып қалдым» - дейді екен, сол кезде кәрі ұстаз тұрып: «Жоқ, керісінше, сен оны өлтірдің, сен оған өздігінше жолдан өтугі мүмкіндік бермедің, ол артқа қайтып бара жатқанда өліп қалады (мүмкін ол әрі қарай жылжымас та еді), ал мүмкін оны балалары күтіп отырған шығар, олсыз оларда өліп қалады ғой» - деген екен.

Мораль: әр бір адам өз жолын өзі өтуі керек.

Үй тапсырмасы: бұл мәселені өз ата-аналарыңызбен үйде талқылаңыздар, бір шешім шығарыңыздар.

«Біздің жағымды қасиеттеріміз»

(сабақ)

Мақсаты: Оқушыларды өз-өзін тануға, жағымды жағынан аша білуге үйрету. Топаралық қарым-қатынасты жақсарту. Бір-біріне деген сенімді арттыру.

Мақсатты топ: 8 «А» және 8 «Ә» сынып оқушылары

Қатысқан мұғалімдер: Жомарт Н.  Зекенова Г.Қ.

Барысы:

І. Сәлемдесу

Әр бір оқушы өз есімін айтып, өз есімінің бірінші әріпіне басталатын жағымды қасиет қосуы тиіс. Мысалы: «Менің атым Марал. Мен-мықтымын.... Менің атым Айнұр. Мен-ақжарқынмын....»

Сәлемдесудің бұл түрі оқушылардың ашылуына, сабаққа жағымды дайындалуына септігін тигізеді.

ІІ. «Былшыл» ойыны

Ойынның негізгі мақсаты: оқушылар бір-бірімен келіспей, ақылдаспай отырып бір әңгіме жазып шығуы тиіс. Оқушылар үш топқа бөлінеді. Әр бір топқа бір-бір қағаздан беріледі. Бірінші қатысушы қағазды қолына алып, сол жерге бір ауыз өз ойын жасырын жазып, қағазды жауып қояды. (Мысалы: «Көктем келді . . . »). Келесі ойыншы өзінің (мүмкін мүлдем басқаша) ойын жазады. Сөйтіп қағаз соңғы ойыншының қолына жеткен кезде, қағазда жазылған сөйлемдер бір ғана адамның жазған әңгімесі ретінде оқылады. Бұл топтың өзара бірігуіне және оқушыларға ойларын жинақтап білдіруге  үйретеді.

ІІІ. «Қасиеттер» ойыны

Кішкентай қағаздарға жағымды қасиеттер жазылып қойылады. Ол  қағаздар ойыншыларға таратылады. Жүргізуші белгі берген кезде, ойыншылар ортаға шығып жүре бастайды. Сосын әр бір қатысушы өз қолындағы қағазда жазылған қасиетке кім лайық деп ойласа, сол адамның арқасына қағазды жапсырады. Ойыншыларға қойылатын шарт: ешкім артына немесе жан-жағына қарап, арқаларына кімнің қағаз жапсырып жатқанын қарамауға тиіс. Соңында барлық балалар өз арқаларына жапсырылған қағаздарды алып оқиды. Бұл ойын оқушылардың өз-өздеріне деген сенімділігін арттыруға және бір-біріне деген жағымды көз қарас тудыруларына септігін тигізеді.

ІV. «Алтын жіп» ойыны.

Барлық балалар ортаға шығып, шеңбер жасап  тұрады. Барлығы, жүргізуші белгі берген кезде көздерін жұмып тұрады. Жүргізуші бір орам жіпті қолына алады да, оның ұшын бірінші қатысушының қолына ұстатады. Жіп топты аралап, барлық қатысушының қолында болғанша, жүргізуші ертеде өмір сүрген «ханзада» туралы әңгіме жүргізе бастайды.

Ханзада туралы әңгіме

Ерте-ерте-ертеде . . . бір патшалықта ханзада өмір сүріпті. Күндердің күнінде, сарайда отырудан жалығып кеткен ханзада, саяхаттауға шығады. Ол көптеген жерлерді аралайды, жан-жақты көреді. Тауларды, тастарды, ормандарды, жазықтарды кезеді . . . Әр түрлі халықтардың мәдениетімен, салт-дәстүрімен, әдет-ғұрыптарымен танысады. Жарты әлемді шарлап келген ханзада бір маңызды ой түйіндейді: «Егер бірлік, достық, татулық  болмаса, ешбір ел бойын түзеп, алысқа самғап, үлкен белестерге қол жеткізе алмайды екен. Кез келген елдің көтеріліп қалықтауының бірден-бір тетігі – ол бірлік. Жұмыла жасаған әрекет қана өз мақсатына жетпек!».

Қатысушылар әңгімені тыңдап тұрып, қолдарына берілген жіпті ұстауға тиіс. Әңгіме аяқталған сон, қатысушылар көздерін ашады. Жүргізуші оларға бір қадам артқа шегінуін сұрайды. Жіп тартылады. Бір ақадам алға жасаса, жіп босаңсып, өз қалпына келеді. Осыны адамдар арасындағы қарым-қатынаспен байланыстыра отырып, мұғалім өз ойын қорытындылайды.

Бұл ойын қатысушыларға «достық», «татулық» және «араздық», «өшпенділік» сөздерін терең түсінуге көмектеседі. Топаралық және тұлғааралық қарым-қатынасты жақсартуға үлкен үлес қосады.

V. Кері байланыс: «Ариадна жібі»

Оқушылар қолдарына бір орам жіпті алып, бүгінгі сабақ туралы өз ойларын бір ауыз сөзбен білдіріп кетеді. Ойын білдірген оқушы жіпті саусағына түйіп алады да, орамды келесі оқушыға  береді. Сөйтіп орам барлығының қолынан өтіп, әдемі бірақ шимай өрнек шығарғаннан кейін, оны шешу  жолы ретінде бір-біріне жағымды тілек айту арқылы жіпті тарқатады.

Қорытынды:

Өскелең шақта жасөспірімдерде физиологиялық өзгерістермен қатар,  психологиясында да көптеген өзгерістер туындайды. Осы кезде олардың көңіл-күйлері, қоршаған ортасына және айналасындағы адамдарға деген көзқарастары ауыспалы болады. Жиі өз келбетіне, дене пішініне қанағаттанбайды. Кейбір жасөспірімдерде өзара немесе сыртқы ортамен қақтығыс көбейіп кетеді. Бұл  олардың айналасындағы адамдарға агрессивті қатынастың немесе өмірге деген жағымсыз көзқарастың  туындауына әкеліп соғуы мүмкін. Ал бұл өз кезегінде оқушының оқу үлгеріміне, тәртібіне және т.б. кері әсерін тигізеді. Осындай негізгі мәселелердің алдын алу мақсатында осындай профилактикалық іс-шаралардың маңызы өте зор. Берілген сабақтың негізгі мақсаты жасөспірімдерге ашылуға, өз-өзін тануға, бір-бірін жағымды жағынан тани білуге және өзара қарым-қатынасты жақсартуға бағытталған болатын. Сабақ өз деңгейінде өтіп, қойылған мақсаттарға қол жеткіздік деп ойлаймыз.

ХАТТАМА

Уақыты: қазан айы

Мақсатты топ: 8 сынып оқушылары

Сабақтың тақырыбы:  «Жаңа ғасыр адамы – дені сау, рухы мықты азамат»

Мақсаты:

Ø     Білімділік:Өмірінің жарты ғасырын табиғи сауықтыруға арнаған П.К.Иванов қағидаларын терең меңгерту, басқа пәндермен байланыстыру;

Ø     Тәрбиелік:Адамдардың қазіргі ауыр экологиялық жағдайда денсаулығын сақтап қана қоймай, санасы мен рухани жетілдіру, үлкен-кішіні сыйлауға, ізеттілікке, инабаттылыққа, адамдарға қол ұшын беруге тәрбиелеу;

Ø     Дамытушылық:1-4 қағидалар бойынша есептер құрастырып, оны бірлесе отырып меңгеру, өз ойын қорытындылай білуге үйрету.

Қолданылған әдістер:сұрақ-жауап, мини-лекция.

Барысы:

І. Сергіту сәті (аутотренинг элементі бар жаттығу)

ІІ. Шағын-лекция (П.К.Иванов әдісімен таныстыру)

ІІІ.Сайыс:  «Айналайын, ХХІ ғасыр!»:

v    Бәйге;

v    Суретшілер сайысы;

v    Мақал-мәтел айту;

v    Шешендік өнер;

v    Сабаққа байланысты өлең шумақтарын оқу

IV. Тілектер әлемі (релаксациялық сәт)

V. Қорытынды жасап, сабақты аяқтау. В.Шаинскийдің «Улыбка» әнін орындау.

ХАТТАМА

Тақырыбы: «Қазақстандағы АИТВ мен ЖИТС (аңыз бен шындық)»

Сабақтың түрі:ақпараттық сабақ

Мақсаты:Қазақстанда АИТВ-ның таралуы жөнінде оқушылардың ақпараттану деңгейін көтеру, АИТВ мен ЖИТС-ға байланысты алдын алу білімі және дағдыларды меңгеруіне мүмкіндік беру.

Міндеттері:

Ø     АИТВ мен ЖИТС-ның әлемде таралуы жайлы оқушыларға ақпарат беру

Ø     Қазақстанда АИТВ-ның таралу қарқынын оқушыларға көрсету

Ø     Қазақстанда АИТВ жұқпаларын жұқтырушылардың жартысынан көбі жасөспірімдер мен жастар екендігіне оқушылардың көңілін аудару

Ø     Республика жасөспірімдері мен жастарының АИТВ жұқтыруының негізгі себептері қауіпті мінез-құлық тәжрибесі, оның ішінде есірткі қолдану мен қорғалмаған жыныстық қатынас екендігіне баса назар аударту

Ø     Оқушылардың өмір сүру салтын таңдауда қоғамдық және жеке саналарын өзгерту дағдыларын қалыптастыруға ықпал ету.

Мақсатты топ: 8 «Ә» сынып

Қатысушылар саны: 15 оқушы

Сабақ барысы:

І. Танысу: «Екі шындық және бір өтірік» ойыны

ІІ. «Келісім» (топтың жұмыс ережесін қабылдау)

ІІІ. Оқыту: АИТВ және ЖИТС шығу тарихы, негізгі таралу жолдары және Қазақстандағы АИТВ жұқтырған адамдар саны.

IV. Тест «Аңыз және шындық»

V. Кері байланыс: «Сыр ашу парағы»

Оқушылар шеңберге отырып, қолдарына шырақшам алады. Әр бір оқушы қолына шырақшамды алып, бүгінгі сабақтан алған әсерімен бөліседі. Не алды, не үйренді. Шырақшам барлық оқушының қолынан өткеннен кейін, педагог-психолог барлық қатысушыларға өз алғысын білідіріп, сабақты қорытындылайды.