Қарағанды облысы білім басқармасының Қарағанды…
"№ 82 ЖББМ" КММ

Learning the Kazakh language

Тек жүрсең, тоқ жүрерсің.
В мире будешь жить – всегда будеш сыт.
Question answer
Всего ответов: 214
Новых вопросов: 1

550-летие Казахского ханства

Қазақ хандығының 550  жылдығына арналған

арналған №82 ЖББОМ іс-шаралар

жоспары

 

Іс-шара тақырыбы

Сыныптар

Мерзімі

Жауапты адамдар

1

Безендіру жұмыстары: тақырыптық стенд , сынып бұрыштарын  тақырыпқа сай безендіру

7-9

24.12.14

Калиева А.Б.,

Гусельникова Н.Ю.,

Жамангарина Э.А., сынып жетекшілер

2

Мектеп  кітапханасында кітаптар көрмесін ұйымдастыру

5-11

жыл бойы

Жанкашева А.Ш.

3

«Қазақ тарихындағы қазақ хандығының маңызы мен рөлі»  шығармалар  байқауы

7 - 9

26.12.14

қаз.тілі  ӘБ

Жамангарина Э.А.

4

«Қазақ хандығы»  тақырыбында шығармашылық жұмыстар  байқауы (презентация, буклеттер, газеттер, бейне баяндар)

5 - 9

9.01. 15

Сынып жетекшілері

Гусельникова Н.Ю.,

Жамангарина Э. А.

5

«Қазақ хандығының тұсындағы ұлы тұлғалар»  зияткерлік ойыны

7

17.02. 15

Гусельникова Н.Ю.,

Жамангарина Э.А.,

Амангелді С.С.

6

«Абылайдың ақырғы күндері»  әдеби - сазды  қойылым

7-9

10.03.15

Гусельникова Н.Ю.,

Жамангарина Э.А., сынып жетекшілері

 

7

«Мемлекеттің құрылған күні. Қазақ мемлекеттігіне-550ж» тақырыбында дөңгелек үстел

Тарих пәні мұғалімдері арасында

17.04.15

Тарих пәні мұғалімдері

•Қазақ хандығының құрылуы қазақ халқының тарихындағы  маңызды оқиға болды. Ол ұлан – байтақ өңірді мекендеген қазақ тайпаларының басын қосып шоғырландыруда, қазақтың этникалық территориясын біріктуде, қазақтың байырғы заманнан басталған өз алдына жеке ел болып қалыптасуын біржолата аяқтауда аса маңызды және түбегейлі шешуші роль атқарды.     1456 жылы Керей мен Жәнібек ханның Әбілқайыр хан үстемдігіне қарсы күрескен қазақ тайпаларын бастап Шығыс Дешті – қыпшақтан батыс Жетісу жеріне қоңыс аударуы қазақ хандығының құрылуына мұрындық болған маңызды тарихи оқиға болған еді. Бұл оқиғанның мән-жайы мынадайболатын: 1428 жылыАқ Орданың ақырғы ханы Барақ ішкіфеодалдық қырқыста қаза болған соң, Ақ Орда мемлекетіыдырап, ұсақ феодалдық иеліктергебөлінгенде өкімет үшін өзара қырқыс үдей түсті. Бұрынғы Ақ Орданың орнынаӘбілхайыр құрған «көшпелі өзбектер» мемлекетіпайдаболды. Осы мемлекеттің территориясыXV ғ. орта шеніндеСырдарияданСібірхандығына дейінгіұлан байтақ жердіалыпжатты. Алайдабұл мемлекеттің ішіндегіөкімет үшін күрес бірсәтте толастаған жоқ.Әбілхайыр хан өзінің саясидушпандарын-Жошыәулетінен шыққан султандардықұдалауын тоқтатпады. Өкімет үшін күрес барысындаДешті– Қыпшақтан өздерін қолдайтын жеткіліктікүш табаалмаған Ұрыс ханның шөберелері-Керей мен Жәнібек XV ғ. 50 жылдарыорта шеніндеқарамағандағы ауылдарыменШуөзенінің бойынакөшіп кетугемәжбүр болды. Осы оқиғалар жөнінде Мұхаммед ХайдарДулатиөзінің “Тарихи-Рашиди” аттышығармасында былайдепжазады: «ОлкездеДешті-қыпшақ Әбілхайыр хан биледіжәне Жошыәулетінен шыққан султандарға күн көрсетпеді. Нәтижесінде Кереймен Жәнібек Моғолстанға көшіп барады. Есенбұға хан олардықұшақ жаяқарсы алып, Мағолстаның батысжағындағы Шумен Қозыбас аймақтарын берді. 1465 - 66 жылдарыҚозыбасыда Қазақ хандығын құрды.

Қазақ хандарының кестесі

•1456-1473ж – Керейхан. Керей– Болатсұлтанның баласы. 1473-1480ж – Жәнібек хан – Барақ ханның баласы 1480-1511ж – Бұрындық хан қазақтарды басқарды. Керейханның баласы 1511-1518ж – Қасым хан билігі. Әз Жәнібектің ұлы 1518-1523ж – Қасымның баласыМамаш хан болды 1523-1532ж – Қасымның немереінісіТақыр хан болды 1533-1534ж – Бұйдаш хан Тақырдың інісіханболды 1534-1535ж – Қожа Мақмұт хан болды 1535-1537ж – хан атағы болған сұлтандар: Тоғым хан, Ахметхан, Хақназар, Наурыз-Ахметхан 1538-1580ж – Хақназар Қазақ хандығының ханы болды, Қасымның баласы 1580-1582ж – Жәнібектің немереінісі80 жастағы Шығай таққа отырды 1582-1598ж – Шығай қайтыс болып, орнынабаласыТәуекел отырды 1598-1628ж – Есімхан билігі. Шығайдың баласы, Тәуекел ханның інісі 1613-1627ж – Тұрсын хан билігі 1628-1652ж – Жәңгір хан болды. Есімханның баласы 1680-1715ж – Әз-Тәуке хан билігі. Салқам Жәңгірдің баласы 1718-1726ж – Батырдың билігі 1726-1730ж – Болатхан билігі. Болат-Тәуке ханның бел баласы 1720-1740ж – Ұлы жүзді Жолбарысхан басқарды 1718-1748ж – Әбілхайыр Кішіжүзге хан болды 1748-1786ж – Нұралы Кішіжүзге хан болды 1791-1794ж – ЕралыКішіжүзге хан болды 1795-1797ж – ЕсімКішіжүзге хан болды 1797-1805ж – Айшуақ Кішіжүзге хан болды 1805-1824ж – Шерғазы Кішіжүзге соңғы хан болды 1716-1719ж – Орта жүз ханы Қайып хан билігі 1719-1734ж – Орта жүз ханы Сәмеке хан билігі 1734-1771ж – Орта жүз ханы Әбілмәмбет билігі 1771-1781ж – Орта жүз ханы Абылайбилігі 1781-1819ж – Орта жүз соңғы ханы Уәли билігі 1815-1817ж – Орта жүз соңғы ханы Бөкей билігі 1841-1847ж – Кенесарықазақтың соңғы ханы. Кенесары– Абылайханның немересі, Қасым төренің баласы. Қазақ хандығының тарихы   

Қазақстан тарихында Қазақ хандығы дәуірі деп аталатын кезеңге XV ғасырдың ортасымен  XIX ғасырдың біріншіширегіаралығы жатады. XV ғасырдың ортасындаКереймен Жәнібек хандардың басшылығымен Қазақ хандығы құрылады. Олмемлекетқазақ жеріндесақ дәуірінен беріжалғасып кележатқан мемлекеттіліктің жалғасы және қазақ халқының ұлттық сипаттағы мемлекетіболыпсаналады.  XIX ғасырдың біріншіширегіндеРесейбилігіалдымененОрта жүзде(1822), соданкейінКішіжүзде(1824) хандық биліктіжояды.

Үш жарымғасырдан астамөмір сүрген Қазақ хандығы дәуірі өз ішіндеекіүлкен тарихикезеңге  бөлінеді.Біріншісі- бірорталықтан басқарылған кезең,   екіншісі-  бытыраңқылық кезең депаталады. Біріншікезеңге хандық құрылғаннан 1715 жылыТәуке хан қайтыс болғанға дейінгіаралық жатса, ал екіншікезең 1715- 1824 жылдараралығын қамтиды.

Біріншікезең тағы да өз ішіндешарттытүрде бірнешекішігірімкезеңдерге бөлінеді. Олар– хандықтың құрылуы, күшеюі, әлсіреуі, қайта өрлеуі, өзара таласнемесе«текетірес», жоңғарлармен алғашқы күрес, «алтын ғасыр» кезеңдері. Осы кезеңде Қазақ хандығында мынадайхандарбилікжүргізді: Керейхан, Жәнібек хан, Бұрындық хан, Қасым хан, Мамаш хан, Тахирхан, Бұйдаш, Ахмет, Тоғым хандарбірмезгілде, Хақназар хан, Шығай хан, Тәуекел хан, Есімхан, Тұрсын хан, қайта Есімхан,  Жәнібек хан, Жәңгір хан, Тәуке хан.

Тәуке хан қайтыс болғаннан кейінекіншікезең – бытыраңқылық кезең басталыпҚазақ елінде-Ұлы жүзде, Орта жүзде және Кішіжүзде жекехандарпайдаболады.

Кішіжүз хандары: Әбілқайыр хан-1710-1748 жж., Нұрәлі хан-1748-1786 жж., Ералыхан-1791-1794 жж., Есімхан-1794-1797 жж., Айшуақ хан-1797-1806 жж., Жантөре хан-1806-1809 жж., Шерғазы-1812-1824 жж.

Ресеймойындамаған Кішіжүз хандары:Батырхан-1748-1786 жж.,Қайып хан-1786-1790 жж., Есімхан-1790- ? жж., Қаратай хан-1806-1816 жж., Арынғазы -1816-1821 жж.

Бөкей Ордасының хандары: Бөкей хан-1812-1823 жж.,  Жәңгір хан-1823-1845 жж.

Орта жүз хандары: Қайып хан-1715-1718 жж., Болатхан-1718-1823 жж., Сәмеке хан-1719-1737 жж., Әбілмәмбет хан-1738-1771 жж., Абылайхан-1771-1781 жж., Уәли хан-1781-1819 жж., Бөкей хан1812-1817 жж.(Орта жүздңң бөр бөлігінде.) Ғұбайдулла хан-1820-1824 жж.

Ұлы жүз ханы: Жолбарысхан 1720-1740 жж.