Қарағанды облысы білім басқармасының Қарағанды…
"Әл-Фараби атындағы мектеп-гимназиясы" КММ
Статистика

Статистика посещений

За год0
За месяц0
За неделю0
Вчера0
Question answer
Всего ответов: 8
Новых вопросов: 21

Ата-аналарға ақпарат

УДК 613.2

ББК  51.23

М41

Осы  Әдістемелік ұсыныстар Қазақ тағамтану академиясының және Ұлттық салауатты тағамтану орталығының Президенті, ҚР ҰҒА және РҒА академигі, Т.Ш. Шармановтың жетекшілік етуімен,денсаулық сақтауды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасы бойынша мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстың шеңберіндеәзірленген.

Әзірлеушілер:

Берденова Г.Т.               -

Қазақ тағамтану академиясының тамақтануды ұтымды ету зертханасының меңгерушісі, Ұлттық салауатты тағамтану орталығының жетекші ғылыми қызметкері, б.ғ.к. ;

ҚатарбаевА.К.              -

С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ балалардың жұқпалы аурулар кафедрасының меңгерушісі және Ұлттық салауатты тағамтану орталығының бас ғылыми қызметкері,  м.ғ.д.;

ҚилыбаеваБ.А.             -

Қазақ тағамтану академиясының және Ұлттық салауатты тағамтану орталығының ғылыми қызметкері;

Есмағамбетова А.С.      -

ҚР ДСМ қоғамдық денсаулық сақтау саясаты Департаментінің директоры;

Ахметова З.Д.                -

ҚР ДСМ қоғамдық денсаулық сақтау саясаты Департаменті басқармасының басшысы;

Сейтмағамбетова Ш.А. -

ҚР ДСМ қоғамдық денсаулық сақтау Комитетінің бас сарапшысы.

Сын-пікір берушілер:

Алдашев А.А.                     - Қазақ  тағамтану  академиясының бас ғылыми қызметкері, 

            м.ғ.д.,  профессор, ҚР мемлекеттік сыйлығының иегері;

Батырханов Ш.К.               - МАИ академигі, м.ғ.д., С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ

           балалар аурулары пропедевтикасы кафедрасының профессоры.

Берденова Г.Т.,Қатарбаев А.К., Қилыбаева Б.А., Есмағамбетова А.С.,

АхметоваЗ.Д.,Сейтмағамбетова Ш.А.Мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттар (Жалпы білім беретін ұйымдарда мектеп оқушыларының тағамын ұйымдастыруға арналған төрт апталық ас мәзірі). Әдістемелік ұсыныстар. / Т.Ш. Шармановтың жетекшілік етуімен.

Алматы: «Аледми» ЖШС, 2017. 72 б

Әдістемелік ұсыныстар денсаулық сақтаудың өзекті мәселелерінің бірі – мектеп оқушыларының тамақтануына арналған. Жұмыста Қазақстандағы жалпы білім беретін ұйымдарда оқушылардың тамақтануын рәсімдейтін мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттар берілген. Әдістемелік ұсыныстар мамандардың кең ауқымына: мектеп асханаларының қызметкерлеріне, медицина қызметкерлеріне, сондай-ақ, басқа да барлық мүдделі тұлғаларға арналған

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Денсаулық сақтауды дамыту республикалық орталығымен бекітілген және баспадан шығаруға рұқсат етілген(ғылыми-медициналық сараптаманың қорытындысы №45 11.12.2017).

ISBN 978-601-305-270-0

© Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі, 2017

© Қазақ тағамтану академиясы, 2017

© Ұлттық салауатты тағамтану орталығы, 2017

Мазмұны 

1. Кіріспе....................................................................................................................................4

 

2. Жалпы білім беретін ұйымдарда тағамның құрамына, тағамдық құндылығына,

көлеміне, сапасына қойылатын талаптар...........................................................................4

3. Мектеп тамақтандыру блогында оқушылардың толыққұнды тағамын

ұйымдастыру тәртібі............................................................................................................7

4. Тамақтандыру блогы құрылымындағы, жұмыс мазмұнындағы,

    пайдаланудағы ерекшеліктер..............................................................................................8

5. Мектеп асханаларында тағамды және кулинарлық өнімдерді дайындау

    технологиясының ерекшеліктері.........................................................................................9

6. Төрт апталық ас мәзірі (жаз-күз).......................................................................................10

7. Төрт апталық ас мәзірі (қыс-көктем)................................................................................38

8. Азық-түліктерді бір-бірімен өзара алмастыру нормалары.............................................66

9. Жалпы  білім беретін ұйымдарда Мектеп оқушыларының тағам рационы

бойынша бірыңғай стандарттарды (төрт апталық ас мәзірін) енгізуді іске

асыруға мониторингжәне оқушылардың тағамын  ұйымдастыруды

жетілдіру.............................................................................................................................68

Қорытынды……………….......…………………………………………………..….………70

 

Қолданылған әдебиет тізімі….............……………………………..………………………70

1 қосымша. Суық өңдеу кезіндегі шығындар (шикі өнім массасына

пайызбен алынған).............................................................................................71

2 қосымша. Тағам өнімдерін қыздыру арқылы аспаздық өңдеуде

жеуге жарамды бөліктерінің (нетто) шығындалу

пайызы................................................................................................................71

  1. Кіріспе

Бүгінгі таңда мектеп оқушыларының салауатты тамақтануы – Қазақстан азаматтарының денсаулық жағдайын және болашағын анықтайтын шартсыз ұлттық басымдылық. Балалардың денсаулығын сақтау және нығайту бойынша негізгі бағыттардың бірі – мектеп тағамын дұрыс ұйымдастыру.

«Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауында Елбасы әлеуметтік саясаттың жаңа ұстанымдарын айқындады, балаларды қорғауды елдің жуырдағы жылдарда дамуының маңызды басымдылықтарының бірі ретінде атады және оны іске асыру бойынша мемлекеттік органдар қызметінің негізгі басымдылықтарын белгіледі [1].

Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын сақтау мен нығайтудағы өзекті мәселелердің бірі – оларды сандық және сапалық тұрғыдан физиологиялық және гигиеналық талаптарға жауап беретін толыққұнды тағаммен қамтамасыз ету [2, 3, 4].

Отандық және шетелдің ғалымдардың пікірінше, балалардың тамақтануға тәуелді ауруларға шалдығуының артуы дәрумендер мен минералдардың жеткіліксіздігіне, қоректік заттектердің тағаммен сәйкес түспеуі салдарынан белсенді өсу және жетілу кезеңінде тез таусылуына байланысты [5, 6].

2016 жылы Қазақстан Республикасының денсаулық сақтауды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған «Денсаулық» Мемлекеттік бағдарламасын іске асыру басталды[7], бұл азаматтардың денсаулығын нығайтуды қамтамасыз етеді және нәтижесінде бәсекеге сай, салауатты ұлттың қалыптасуына апарады. Осы ғылыми жұмыс оқу орындарында тағам рационы бойынша  бірыңғай стандарттарды әзірлеуге және оларды енгізуге мониторингті қамтамасыз етуге бағытталған, Үкімет іске асырып отырған денсаулық сақтауды дамытудың «Денсаулық» Мемлекеттік бағдарламасына сәйкес, себебі, денсаулық сақтаудың аса маңызды міндеттерінің бірін – мектеп оқушыларының тамақтануын ұтымды етуді қарастырады. Бүгінгі күнге дейін Қазақстанда тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттардың болмауы бұл жұмыстың маңыздылығын баса көрсетеді. 

Мектеп оқушыларыныңтағам рационы бойынша бірыңғай стандарттар  Қазақстандағы жалпы білім беретін ұйымдарда тағамды ұйымдастырудың заманауи жүйесін рәсімдейтін негізгі құжат ретінде әзірленген.

ҚР мектеп оқушыларыныңтағам рационы бойынша бірыңғай стандарттарды енгізудің негізгі мақсаты – тағамды оңтайландыру,тағамның қауіпсіздігін, сапасы мен қолжетімділігін қамтамасыз ету арқылы Қазақстандағы жалпы білім беретін мектептердегі оқушылардың денсаулығын сақтау және нығайту; Қазақстандағы жалпы білім беретін ұйымдарда тағамды ұйымдастыруға сәйкестендірілген талаптарды белгілеу.

  1. Жалпы білім беретін ұйымдарда тағамның құрамына, көлеміне,

тағамдық құндылығына, сапасына қойылатын талаптар.

            1. Тағамның қауіпсіздігі мен сапасына талаптар: жалпы білім беретін ұйымдарда мектеп оқушыларының тағамында қолданылатын барлық азық түлік пен тағамның түрлері

28.05.2010ж. №299 «Евразиялық экономикалық Одақта санитарлық шараларды қолдану туралы» Кеден Одағы комиссиясының шешімімен (29.08.2017ж. №107 өзгерістермен; 1, 2, 3, 4 қосымша), ТР ТС №021,  23.09.2011ж. №797 «Балалар мен жасөспірімдерге арналған тағам өнімдерінің қауіпсіздігі туралы» бекітілген кедендік шекара мен Кеден Одағының кедендік аумағында санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауға (бақылауға) жататын тауарлардың Бірыңғай тізіміне және 16.08.2017 жылы Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігінде № 15681 тіркелген, 16.08.2017 жылғы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 611 «Білім беру нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» Бұйрығына сәйкес Қазақстан Республикасында әрекет ететін тағам өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігіне гигиеналық талаптарға сәйкес болуы тиіс.

            2. Қолданылатын ыдыстардың қауіпсіздігіне талаптар: асхана ыдысы мен құрал-жабдық, сыртқы ыдыстар 2011 жылғы 23 қыркүйекте Кеден Одағының Комиссиясының № 797  шешімімен («Балалар мен жасөспірімдерге арналған өнімнің қауіпсіздігі туралы» - ТР ТС - 007 - 2011) бекітілген, санитарлық-эпидемиологиялық бақылауға жататын тауарларға Бірыңғай санитарлық-эпидемиологиялық және гигиеналық талаптардың 11 бабында көрсетілген гигиеналық нормативтерге сәйкес тағам өнімдеріне пайдалануға рұқсат етілген материалдардан жасалуы тиіс.

  • Бұзылысқа ұшыраған, шеті сынған, сызаттары немесе құрағы бар, эмалі зақымданған  асхана ыдысын;
  • алюминийден асхана құралдарын;
  • пластмассадан және нығыздалған фанерден өңдеу тақтайшаларын;
  • сызаттары бар және механикалық зақымданған өңдеу тақташалары мен ұсақ ағаш құрал-жабдығын  пайдалануға болмайды.

            Дайын ыстық тағамды және салқын бірасарларды жеткізуде арнайы изотермиялық ыдыстарды пайдалану қажет, олардың ішкі беті 16.08.2017 жылғы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 611 «Білім беру нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» Бұйрығының талаптарына және 16.03.2015 жылғы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика Министрінің № 234 «Қоғамдық тамақтану нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» Бұйрығына сәйкестағам өнімдеріне пайдалануға рұқсат етілген материалдарға қойылатын санитарлық ережелердің талаптарына сәйкес материалдардан жасалуы тиіс.

     3.Энергияға қажеттіліктің физиологиялық нормаларын қанағаттандыруға талаптар: жалпы білім беретін ұйымдарда әрбір оқушы энергияға қажеттіліктің физиологиялық нормаларына сай («Қазақстан Республикасы халқының түрлі топтарына арналған энергияға және тағамдық заттектерге физиологиялық қажеттілік нормалары» Әдістемелік ұсыныстары, Астана 2012, 54б.) оның қалыпты өсуін, дамуын, тиімді оқуын және сәйкес иммундық серпінін қамтамасыз етуі үшін мектеп тағамынан  қажетті тәуліктік норманың 38-40% ккал алуы тиіс.

4.      Мектеп оқушыларының тағамын ұйымдастыруда пайдалануға рұқсат етілген және рұқсат етілмеген өнімдердің тізімдері, өнімдердің ассортиментіне талаптар: мектеп оқушыларының тағамында пайдалануға ұсынылған негізгі тағам өнімдерінің ассортименті 16.08.2017 жылғы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 611 «Білім беру нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» (8 қосымша) Бұйрығының талаптарына сәйкес құрастырылады.

Жалпы білім беретін ұйымдардың қоғамдық тамақтандыру ұйымдарында таратуға рұқсат етілмеген өнімдер мен тағамның тізімі Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 611 «Білім беру нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» (8 қосымша) Бұйрығында (7 тарау) келтірілген.

5. Су ішу тәртібін ұйымдастыруға талаптар: жалпы білім беретін ұйымдарда  су ішу тәртібін ұйымдастыру Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 611 «Білім беру нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» (3 тарау, 28, 29, 30, 31, 32, 33 тапрақтар)Бұйрығының талаптарын қадағалаумен іске асырылады.

Су ішу тәртібі мектепте аса маңызды, себебі, су – мектеп оқушыларының салауатты тамақтануының  негізгі құраушыларының бірі. Суды жеткіліксіз тұтыну организмнің қалыпты тіршілігін бұзады:  шаршаңқылық пайда болады және жұмысқа қабілет төмендейді, ас қорыту және сіңіру үрдістері бұзылады, биохимиялық реакциялардың өтуі бәсеңдейді, қанның тұтқырлығы артады, бұл қан ұйындысының түзілуіне жағдай жасайды, қан өндірімі үрдісі бұзылады. Сусыз организмнің қоршаған ортамен жылу алмасуын реттеу және дененің тұрақты температурасын қолдау мүмкін емес.

Жалпы білім беретін ұйымдарда қауіпсіз және сапалы су ішу тәртібін ұйымдастыру - ҚР санитарлық ережелерінің міндетті талаптарының бірі. 

Мектеп оқушыларының ауыз суға жалпы тәуліктік қажеттілігінің нормалары: 7 жаста - 95 мл/кг, 10 жаста - 70 мл/кг, 14 жаста - 40 мл/кг. Балажалпы білім беретін ұйымда күні бойы болғанда, ол суға тәуліктік қажеттілігінің кемінде, 70% алуы тиіс. Мектеп оқушыларының суды тұтынуына бағдарлы мөлшер, шамамен, 30 мл/кг құрайды. Судың организмге жеткілікті түсуі – салауатты өмір салтының негізгі шарттарының бірі.

            6. Тамақтандыру шикізатпен жұмыс істейтін мектеп асханасында немесе буфетте ұйымдастырылады. Асханалар оқушылардың саны 100 адамнан асатын мектептерде қарастырылуы тиіс. Әрекет ететін Санитарлық ережелердің талаптарына сәйкес асханаларда құрал-жабдық жиынтығы және бөлмелер болуы тиіс. Балалардың мектептегі ыстық тағамы – олардың денсаулығы мен тиімді оқу қабілетін қолдаудың маңызды шарттарының бірі.

            7. Мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттар(жалпы білім білім беретін мектеп оқушыларының үш жастық (7-10 жас, 11-14 жас, 15-18 жас) топтарының тағамын ұйымдастыруға арналған төрт апталық ас мәзірі) 2009 жылғы 18 қыркүйектегі «Халықтың денсаулығы мен денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасы Кодексінің 144 бабының 6 тармағына сәйкес әзірленген. 

            Мектеп оқушыларының толыққұнды ыстық тағамын ұйымдастыру – күрделі міндет, оның қажетті бөлігінің бірі – оңтайлы (салауатты) тағамның заманауи ғылыми ұстанымдарына сәйкес келетін және балалар мен жасөспірімдерді барлық қажетті тағамдық заттектермен қамтамасыз ететін мектеп таңғы асы мен түскі асының мәзірін әзірлеу.

            8. Ұлттық салауатты тағамтану орталығы жыл маусымдарын (жаз-күз, қыс-көктем) ескерумен мектептегі ыстық таңғы ас пен түскі асқа арналған төрт апталық ас мәзірін әзірледі. Ас мәзірін әзірлеуде оқушылардың мектепте болу ұзақтығы, олардың жас санаттары, тағам рационына дәруменді-минералдық кешенмен құнарландырылған тағам өнімін енгізу қажеттігі қарастырылды.

Төрт апталық ас мәзірін әзірлеу келесі негізгі ұстанымдарға негізделді:

            - балалардың энергияға сұранысын мектептегі ыстық таңғы ас пен түскі астың есебінен 38-40%-ға қанағаттандыру қажеттігі;   

- өнімдер мен тағамның алуан түрлі болуы, бұл жыл маусымдарын (жаз-күз, қыс-көктем) ескерумен екі апталық емес, төрт апталық ас мәзірін әзірлеумен және оған өнімдердің барлық негізгі топтарын енгізумен қамтамасыз етілген.

            9. Әзірленген Мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттар(төрт апталық ас мәзірі) мектеп тамақтандыру блоктарының, мектеп асханалары жұмысының іс-тәжірибесінде қолдануға арналған.

            10. Ұсынылатын ас мәзірі (Мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттар) өзгертусіз, немесе балалардың тағамдық талғамын ескерумен, сондай-ақ, жалпы білім беретін ұйымдардың тамақтандыру блоктарындағы құрал-жабдықтарға және олардың түріне байланысты қолданылуы мүмкін.

  1. Мектеп тамақтандыру блогында оқушылардың толыққұнды тағамын ұйымдастыру тәртібі

            Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 611 «Білім беру нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» Бұйрығының талаптарына сәйкес мектеп әкімшілігі оқушылардың ыстық тағамын ұйымдастырады, асхананы жалға алушы тамақтандыру блогында сапалы және қауіпсіз тағамды қамтамасыз етеді.

            11. Мектеп әкімшілігі оқушылардың тамақтану кестесін әзірлейді, асханаларда кезекті қамтамасыз етеді және оқушылардың тағамын есепке алуға жауапты тұлғаларды тағайындайды, сондай-ақ келесілерді қадағалайды:

           -  тамақтандыру блогының санитарлық жағдайы;

           - дизайн мен мектеп эргономикасының заманауи талаптарына сәйкес тамақтандыру блогының эстетикалық безендірілуі;

           - өнімдерді сәйкес сыртқы ыдысында, жеткізу ережелерін қадағалаумен, арнайы бөлінген көлікте уақытылы жеткізу;

           - қойма бөлмелерінде өнімдерді есепке алудың дұрыстығы және өнімдерді беруге талаптардың  уақытылы құрылуы; 

           -  тағам өнімдерін сақтау шарттарын және тарату мерзімдерін қадағалау;

           - тамақтандыру блогына түсетін тез бұзылатын өнімдердің дұрыс сапалы болуын бақылау журналындағы жазулардың толық мәліметті болуы;

           - шикізаттың толық көлемде салынуын, дайын өнімнің сапасын бақылау бойынша  ақауларды тіркеу журналында жазулардың жүргізілуін бақылау;

           - тағам өнімдерінің жіктелуімен тағам картотекасының болуы және оларды тамақтандыру блогы қызметкерлерінің ұдайы қолдануы;

           - дайын тағам көлемінің бекітілген ас мәзірі бойынша тағамның жіктелуіне сәйкес болуы;

           - тамақтандыру блогы құжаттамасының болуы және жағдайы, сондай-ақ, тамақтандыру блогы қызметкерлерінің жеке медициналық кітапшасының болуы;

           - шаруашылық қызметке араласпастан, кез келген уақытта көрсетілетін қызметтің барысын және сапасын бақылау.

            12.  Мектеп медицина қызметкері:

            -  күнделікті тағам мен кулинарлық өнімдердің сапасын органолептикалық бағалаудың ақауды тіркеу журналында жазу арқылы дайын өнімнің органолептикалық бағалауын өткізеді және оның оқушыларға берілу мүмкіндігін қарастырады;

            -  ақауды анықтау комиссиясы (оның құрамы мектеп әкімшілігінің бұйрығымен анықталады) өнімдерді салудың дұрыстығы мен дайын өнімнің шығымын кезеңді түрде тексеруден өткізеді; 

            -  сынамаларды іріктеуге және сақтауға бақылауды қамтамасыз етеді;

            - тілектер және пікірлер журналындағы ата-аналар мен басқа қадағалаушылардың жазуларын зерттейді.

           13. «Жалға алушы»:

           -  бекітілген ас мәзіріне сай оқушылардың ыстық тағамын ұйымдастырады;

           - әрекет ететін Санитарлық ережелерге сәйкес сапалы және қауіпсіз тағамды жеткізеді;

            - бөлмелер мен құрал-жабдықтың тиісті санитарлық жағдайын әрекет ететін санитарлық-эпидемиологиялық ержелерге және қоғамдық тамақтану кәсіпорындарына арналған нормаларға сәйкес қамтамасыз етеді;

           -  тауарды өндірушіге немесе сауда жүйесіне қайтару мүмкіндігі болмаса, тауарлық түрі немесе ақауы бар өнімді өз есебінен алмастырады;

            - бекітілген санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларды, сақтау шарттарын, тез бұзылатын өнімдерді таратуды қадағалауды қамтамасыз етеді; 

            - ассортименттік тізімге сай өнімнің болуын қамтамасыз етеді;

            - өнімді санитарлық өңдеуден өткізілген сыртқы ыдыста әкелуді іске асырады;

            - тағам өнімдерін жеткізумен айналысатын нысанға санитарлық-эпидемиологиялық қорытындысы болуында жеткізілетін өнім жалға алушының немесе жеткізушінің көлігімен жеткізіледі.

14.«Аспаз»:

            - тағам өнімдерін сақтау шарттарын және тарату мерзімін қадағалауды қамтамасыз етеді;

            - тағамды дайындауда технологиялық карталарды пайдаланады, азық-түлікті суық өңдеу ережелерін және тағамды дайындау технологиясын қадағалайды;

            - тәуліктік сынамаларды іріктеуді және сақтауды қамтамасыз етеді;

            - жеке және өндірістік гигиенаны қадағалайды (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 611 «Білім беру нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» 8 тарау, 125, 126, 127, 128, 129, 130 тармақтар; 9 тарау, 143, 144 тармақтар ).

           

           15. Тағамды тасушылар асты таратуда  оған қолын тигізбеуі тиіс. Тағамды үлеске бөлуде таңбаланған құралдарды пайдалану қажет.

           16. Күнделікті көрнекті жерде, салауатты тағам бұрышының қасында, ата-аналар баласының бүгін не жегенін білуі үшін ас мәзірі ілініп тұруы тиіс.

            Ас мәзірі – оқушылар мен ата-аналар үшін ақпарат және асхана жұмысы үшін бағдарлама. Мектеп асханаларында кезеңдіас мәзірін қолдану ұсынылады, ол мектеп оқушыларының тағамын ғылыми тұрғыдан ұйымдастыруды бейнелейді. Ас мәзіріне алуан түрлі тағам кіруі тиіс, олар жиі қайталанбауы үшін төрт апталық ас мәзірін қолданған жөн. Төрт  апталық ас мәзірі келесі мүмкіндіктерді береді:

- өнімдерді жоспарлы әкелуді және өнімдер мен асхана қызметкерлерін дұрыс бөлуді қамтамасыз ету;

- тамақтандыру блогының жұмысын жеңілдету және тағамның дұрыс дайындалуын қадағалауды жақсарту;

  - тағамның ассортиментін ұлғайту есебінен тамақтанудың біркелкі болуына жол бермеу;

- тағамның қажетті химиялық құрамы мен калориялығын қамтамасыз ету.

4. Тамақтандыру блогы құрылымындағы, жұмыс мазмұнындағы, пайдаланудағы ерекшеліктер

Мектеп асханасының құрылымын және оны пайдалануды 16.08.2017 жылы Қазақстан Республикасы Әділет Министрлігінде № 15681 тіркелген, 16.08.2017 жылғы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігінің № 611 «Білім беру нысандарына санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» Бұйрығының талаптарына сәйкес қамтамасыз ету қажет.

17. Мектеп асханасына түсетін тағам өнімдерінде олардың қауіпсіздігін «Тағам өнімінің қауіпсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес растайтын ілеспе құжаттары болуы тиіс. Шикі еттің таңбалануы болмаса, тауық еті ішек-қарыннан тазартылмаған түрде болса, қабылдауға болмайды.

18. Жеткізу және сақтау шарттары, сондай-ақ, тез бұзылатын өнімдерді таратудың соңғы мерзімі әрекет ететін Санитарлық ережелерге сәйкес қамтамасыз етіледі. Етке, балыққа, сүтке және басқааса тез бұзылатын өнімдердің  ілеспе құжаттарында өндірілген күні мен сағаты, сондай-ақ, сақтау мерзімінің соңғы күні көрсетілуі тиіс.

19. Тез бұзылатын өнімдерді күнделікті әкелу қажет. Кейбір өнімдерді - май, жұмыртқа – дұрыс сақталуында аптасына 2-3 рет, қалған өнімдерді (сусымалы, т.б.) – екі аптада бір ретәкелуге болады.

            20. Дайын өнімдерді оларды әзірленгеннен кейін келесі күні пайдалануға тыйым салынады.

            21. Мектеп асханасының қызметкерлері шикі және пісірілген өнімдерді технологиялық өңдеу ережелерін қадағалауы тиіс. Олармен жұмыс істеу жеке үстелдерде сәйкес таңбаланған өңдеу тақтайшаларын және пышақтарды қолданумен өткізіледі. Шикі өнімдермен жұмыс істегеннен кейін (әсіресе, ет пен балық) және шикі өнімдерді өңдеуден пісірілген өнімдерді өңдеуге көшкенде қолды мұқият жуып, фартукты ауыстыру қажет. Шикі және дайын өнімдермен жұмыс істегенде әр түрлі таңбаланған тартқыштарды қолдану қажет.

22. Жұмысқа кірісу алдында мектеп асханасының қызметкерлері санитарлық минимум курсынан және медициналық тексеруден өтеді.

  1. Мектеп асханаларында тағам мен кулинарлық өнімдерді

дайындау технологиясының ерекшеліктері

23. Өнімдерді суық өңдеуде оларды сұрыптау, жеуге жарамсыз бөліктері мен қоспаларды алып тастау, жуу және тазалау өткізіледі. Өнімдерді және тағамды ұсақтау үшін ет тартқыштар, езгілеумашиналары қолданылады.

24. Өнімдерді қыздырумен өңдеу олардың сіңімділігін арттырады, тағамның дәмдік қасиеттерін жақсартады, зарарсыздандырады. Өнімдерді қыздырумен өңдеуде бөктіру, пісіру, бұқтыру секілді өңдеу тәсілдері таңдалады. Фритюрде қуыру толығымен қолданылмайды. Көкөністерді белгіленген мерзімдерінен артық қыздырумен өңдеуге болмайды.

25. Ащы татымдықтарды - қышаны,сіркесуды, желкекті (түбіртамыр) және бұрыштың барлық түрлерін қолдануға болмайды. Татымдық ретінде шөптесіндерді, ақжелкенді, аскөкті, қымыздықты ұсынуға болады.

I апта

1-ші күн

 

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Борщ

200/25

230/25

250/25

қызылша

30

35

38

аққауданды қырыққабат

23

26

28

қызанақ пастасы

5

6

7

сәбіз

8

9

10

ақжелкен

2

2

2

пияз

7

8

9

йодталған тұз

1,5

2

2

өсімдік майы

3

3

3

қант

1,5

2

2

сорпа

120

138

150

сиыр еті

54

54

54

Пісірілген тауықеті

80

90

100

тауық еті

165

186

208

пияз

3

3

3

Гарнир: бытырап піскен қарақұмық

100

130

150

қарақұмық жармасы

48

62

71

сары май

4

5

6

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

742

867

925

 

2-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Бұршақ көжесі

200/25

230/25

250/25

картоп

54

62

68

бұршақ

16

18

20

пияз

9

10

11

сәбіз

11

13

14

ақ желкен

3

3

3

өсімдік майы

4

5

5

йодталған тұз

1

1

1

сорпа

141

162

176

сиыр еті

54

54

54

Балғын қиярдан салат

60

80

100

балғын қияр

61

82

103

өсімдік майы

10

14

18

Күріш  пен тартылған ет салынған бұрыш 

 

200

 

230

 

269

тәтті бұрыш

127

146

171

сиыр еті(котлетке арналған ет)

82

94

110

күріш жармасы

7

12

13

пияз

16

18

21

өсімдік майы

7

4

5

кептірілген нан

2

3

3

қызанақ тұздығы

55

65

75

сорпа

50

58

68

құнарландырылған бидай ұны

2

3

3

сәбіз

4

5

6

пияз

1

2

2

қызанақ пастасы

14

16

19

қант

1

1

1

Итмұрын жемісінен кисель

200

200

200

кептірілген итмұрын жемісі

8

8

8

қант

24

24

24

картоп крахмалы

10

10

10

лимон қышқылы

0,3

0,3

0,3

су

218

218

218

Алма

200

200

200

алма

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

846

921

1082

 

3-ші күн

 

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Жарма салынған көже

200/25

230/25

250/25

сұлы жармасы

20

23

25

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Бұқтырылған ет  (сиыр еті)

80

90

100

сиыр еті

181

205

226

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

8

9

10

қызанақ пастасы

19

21

24

бидай ұны

6

7

8

Гарнир: бұқтырылған қырыққабат

100

130

150

ақ қауданды қырыққабат

143

186

215

өсімдік майы

4

5

6

сәбіз

3

4

5

пияз

5

7

8

қызанақ пастасы

9

12

14

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

қант

3

4

5

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Айран

200

200

200

айран

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

881

999

1072

 

4-ші күн

 

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Үй кеспе көжесі

200/25

230/25

250/25

құнарландырылған бидай ұны

16

18

20

жұмыртқа

5

6

7

су

3

3

3

йодталған тұз

0,4

0,4

0,4

пияз

9

10

11

сары май

4

5

5

сорпа

189

217

236

сиыр еті

54

54

54

Балғын қызанақ пен тәтті бұрыштан салат

60

80

100

балғын қызанақ

36

48

60

көк жуа

8

11

14

тәтті бұрыш

16

21

26

өсімдік майы

10

14

18

Балық котлеті

80

90

100

көксерке балығы

107

120

133

бидай наны

15

17

19

сүт немесе су

20

23

26

кептірілген нан

7

8

9

өсімдік майы

11

12

13

Гарнир: сүт қатылған көкөніс

75/26

100/30

120/30

сәбіз

19

25

30

картоп

20

27

32

көк бұршақконсервіленген

12

16

19

ақ қауданды қырыққабат

19

25

30

сүт қатығы

26

30

30

сүт

10

12

12

сары май

1

1

1

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

сорпа немесе су

10

12

12

қант

1

1

1

Балғын жемістен компот

200

200

200

алма

45

45

45

қант

24

24

24

Банан

200

200

200

банан

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

920

1043

1135

 

5-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Балғын қырыққабаттан щи

200/25

230/25

250/25

ақ қауданды қырыққабат

69

79

86

сәбіз

11

13

14

ақжелкен

3

3

3

пияз

9

10

11

қызанақ пастасы

3

3

3

құнарландырылған бидай ұны

3

3

3

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

160

184

200

сиыр еті

54

54

54

Палау (сиыр еті)

150/50

180/50

200/50

сиыр еті

107

107

107

күріш жармасы

51

61

68

өсімдік майы

8

10

11

пияз

9

11

12

сәбіз

14

17

19

қызанақ пастасы

16

19

21

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

831

925

968

 

6-шы күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Көкөніс көжесі

200/25

230/25

250/25

ақ қауданды қырыққабат

20

23

25

картоп

53

61

66

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

көк бұршақконсервіленген

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

151

174

190

сиыр еті

54

54

54

Дәруменді салат

60

80

100

балғын алма

14

18

23

балғын қызанақ

18

24

29

балғын қияр

15

20

25

сәбіз

11

15

19

шырын үшінлимон

6

8

10

қант

0,6

0,8

1

өсімдік майы

12

16

20

Гуляш

60

80

100

сиыр еті

128

171

214

өсімдік майы

6

8

10

пияз

22

29

36

қызанақ пастасы

14

19

24

құнарландырылған бидай ұны

5

7

8

Гарнир: арпа жармасы

100

130

150

арпа  жармасы

36

47

55

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Көп дәруменді шырын

200

200

200

көп дәруменді шырын

200

200

200

Алмұрт

200

200

200

алмұрт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

871

1078

1239

Орташа алғанда, аптасына(ккал)

849

972

1070

 

IIапта

1-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Үй кеспе көжесі

200/25

230/25

250/25

құнарландырылған бидай ұны

16

18

20

жұмыртқа

5

6

7

су

3

3

3

йодталған тұз

0,4

0,4

0,4

пияз

9

10

11

сары май

4

5

5

сорпа

189

217

236

сиыр еті

54

54

54

Рагу (сиыр етінен)

140/60

140/60

140/60

сиыр еті

96

96

96

өсімдік майы

8

8

8

картоп

120

120

120

сәбіз

24

24

24

пияз

11

11

11

құнарландырылған бидай ұны

3

3

3

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

748

790

804

 

2-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Көкөніс көжесі

200/25

230/25

250/25

ақ қауданды қырыққабат

20

23

25

картоп

53

61

66

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

көк бұршақконсервіленген

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

151

174

190

сиыр еті

54

54

54

Сәбіз бен алмадан салат

60

80

100

сәбіз

48

64

80

балғын алма

14

18

23

қант

2

3

4

өсімдік майы

5

6

8

Голубцы етпен және күрішпен

200

200

200

аққауданды қырыққабат

103

103

103

сиыр еті(котлетке арналған ет)

70

70

70

күріш жармасы

10

10

10

пияз

14

14

14

өсімдік майы

4

4

4

тұздық

60

60

60

қаймақ

16

16

16

құнарландырылған бидай ұны

5

5

5

сорпа

47

47

47

Кептірілген жемістен компот

200

200

200

кептірілген жеміс (өрік, мейіз)

20

20

20

қант

20

20

20

Банан

200

200

200

банан

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

868

930

974

 

3-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Вермишель салынған көже

200/25

230/25

250/25

вермишель

16

18

20

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

қызанақ пастасы

3

3

3

сорпа

191

220

240

сиыр еті

54

54

54

Ет тефтелиі

80

90

100

ет(котлетке арналған ет)

69

78

87

бидай наны

11

12

13

сүт

16

18

20

пияз

32

36

40

өсімдік майы

4

5

6

құнарландырылған бидай ұны

5

6

7

сары май

4

5

5

Гарнир: бытырап піскен қарақұмық

100

130

150

қарақұмық жармасы

48

62

71

сары май

4

5

6

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Айран

200

200

200

айран

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

871

1004

1087

 

4-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Харчокөжесі

200/25

230/25

250/25

күріш жармасы

15

17

18

пияз

19

22

24

сары май

8

9

10

ақжелкен

8

9

10

қызанақ пастасы

6

7

8

йодталған тұз

1

1

1

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Балғын көкөніс салаты

60

80

100

балғын  қызанақ

18

24

30

балғын қияр

24

32

40

ақ қауданды қырыққабат

17

23

29

өсімдік майы

8

11

14

Бөктірілген көксерке балығы

75/50

75/50

100/50

көксерке  балығы(кесек еті)

142

142

190

пияз

4

4

5

ақжелкен

5

5

7

ақ қатық негізгі

50

50

50

сорпа

55

55

55

сары май

3

3

3

құнарландырылған бидай ұны

3

3

3

пияз

2

2

2

Гарнир: картоп езбесі

100

130

150

картоп

115

150

174

сүт

17

22

26

сары май

7

9

10

С дәруменді кисель

200

200

200

концентраттан кисель

24

24

24

қант

10

10

10

лимонқышқылы

0,2

0,2

0,2

су

190

190

190

С дәрумені ұнтағы

0,07

0,07

0,07

Алмұрт

200

200

200

алмұрт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

711

818

912

 

5-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Рассольник(тұздықты көже)

200/25

230/25

250/25

картоп

80

92

100

пияз

10

12

13

тұздалған қияр

14

16

17

өсімдік майы

4

5

5

сорпа немесе су

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Турама зразылар

 

80

90

100

сиыр еті(котлетке арналған ет)

60

68

76

бидай наны

9

10

11

сүт

12

14

16

пияз

35

40

45

өсімдік майы

9

10

11

жұмыртқа

5

6

7

кептірілген нан

7

8

9

ақжелкен

4

5

6

Гарнир: бөктірілген күріш

100

 

130

 

150

 

күріш

37

48

55

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

898

1006

1082

 

6-шы күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Бұршақ көжесі

200/25

230/25

250/25

картоп

40

46

50

үрме бұршақ

16

18

20

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Балғын қызанақтан салат

60

80

100

балғын қызанақ

43

58

73

көк жуа

15

20

25

өсімдік майы

10

14

18

Пісірілген тауықеті

80

90

100

тауық еті

165

186

208

пияз

3

3

3

Гарнир:пісірілген макарон

100

130

150

макарон

36

47

54

сары май

12

16

18

Көп дәруменді шырын

200

200

200

көп дәруменді шырын

200

200

200

Алма

200

200

200

алма

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

832

992

1100

Орташа алғанда, аптасына(ккал)

821

923

993

 

IIIапта

1-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Харчокөжесі

200/25

230/25

250/25

күріш жармасы

15

17

18

пияз

19

22

24

сары май

8

9

10

ақжелкен

8

9

10

қызанақ пастасы

6

7

8

йодталған тұз

1

1

1

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Ет котлеті

75/5

85/5

95/5

сиыр еті(котлетке арналған ет)

75

86

96

бидай наны

14

16

18

сүт

19

22

25

кептірілген нан

8

9

10

өсімдік майы

5

6

7

сары май

6

7

8

Құрамалы гарнир:

пісірілген күріш және картоп езбесі

 

100

130

150

күріш жармасы

20

26

30

сары май

5

7

8

картоп

57

74

86

сүт

8

10

11

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

927

1055

1145

 

2-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Борщ

200/25

230/25

250/25

қызылша

30

35

38

ақ қауданды қырыққабат

23

26

28

қызанақ пастасы

5

6

7

сәбіз

8

9

10

ақ желкен

2

2

2

пияз

7

8

9

йодталған тұз

1,5

2

2

өсімдік майы

3

3

3

қант

1,5

2

2

сорпа

120

138

150

сиыр еті

54

54

54

Тәтті бұрыш пен шөптесіннен салат

60

80

100

тәтті бұрыш

43

58

73

көк жуа

15

20

25

өсімдік майы

10

14

18

Пісірілген тауықеті

80

90

100

тауық еті

165

186

208

пияз

3

3

4

Гарнир: арпа жармасы

100

130

150

арпа  жармасы

36

47

54

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Балғын  жемістен компот

200

200

200

алмұрт

44

44

44

қант

20

20

20

Банан

200

200

200

банан

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

828

983

1081

 

3-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Рассольник(тұздықты көже)

200/25

230/25

250/25

картоп

80

92

100

пияз

10

12

13

тұздалған қияр

14

16

17

өсімдік майы

4

5

5

сорпа немесе су

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Бұқтырылған ет  (сиыр еті)

 

 

 

 

 

80

 

90

 

100

 

сиыр еті

181

205

226

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

8

9

10

қызанақ пастасы

19

21

24

құнарландырылған бидай ұны

6

7

8

Гарнир:бұқтырылған қырыққабат

100

130

150

ақ қауданды қырыққабат

143

186

215

өсімдік майы

4

5

5

сәбіз

3

4

4

пияз

5

7

7

қызанақ пастасы

9

12

13

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

қант

3

4

5

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Айран

200

200

200

айран

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

877

989

1055

 

4-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Бұршақ көжесі

200/25

230/25

250/25

картоп

40

46

50

үрме бұршақ

16

18

20

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Балғын қызанақ пен қиярдан салат

60

80

100

балғын қызанақ

29

39

48

балғын қияр

23

30

38

көк жуа

8

10

13

өсімдік майы

12

16

20

Көксерке балығы тефтелиі

80

90

100

көксерке балығы

109

123

137

бидай наны

11

12

13

сүт

16

18

20

пияз

13

15

17

құнарландырылған бидай  ұны

6

7

8

өсімдік майы

5

6

7

Гарнир: сүт қатылған көкөніс

75/26

100/30

120/30

сәбіз

19

25

30

картоп

20

27

32

көк бұршақконсервіленген

12

16

19

ақ қауданды қырыққабат

19

25

30

сүт қатығы

26

30

30

сүт

10

12

12

сары май

1

1

1

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

сорпа немесе су

10

12

12

қант

1

1

1

Көп дәруменді шырын

200

200

200

көп дәруменді шырын

200

200

200

Алма

200

200

200

алма

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

739

879

940

 

5-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Үй кеспе көжесі

200/25

230/25

250/25

құнарландырылған бидай ұны

16

18

20

жұмыртқа

5

6

7

су

3

3

3

йодталған тұз

0,4

0,4

0,4

пияз

9

10

11

сары май

4

5

5

сорпа

189

217

237

сиыр еті

54

54

54

Тартылған ет пен күріш салынған бұрыш 

200

 

230

 

269

тәтті бұрыш

127

146

171

сиыр еті(котлетке арналған ет)

82

94

110

күріш жармасы

7

12

13

пияз

16

18

21

өсімдік майы

7

4

5

кептірілген нан

2

3

3

қызанақ тұздығы

55

65

75

сорпа

50

58

68

құнарландырылған бидай ұны

2

3

3

сәбіз

4

5

6

пияз

1

2

2

қызанақ пастасы

14

16

19

қант

1

1

1

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

942

1079

1178

 

6-шы күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Жарма салынған көже

200/25

230/25

250/25

сұлы жармасы

20

23

25

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

200

230

251

сиыр еті

54

54

54

Дәруменді  салат

60

80

100

балғын алма

14

18

23

балғын қызанақ

18

24

29

балғын қияр

15

20

25

сәбіз

11

15

19

лимон шырын үшін

6

8

10

қант

0,6

0,8

1

өсімдік майы

12

16

20

Үй қуырдағы (жаркое)

 

 

 

200

 

200

 

200

 

сиыр еті

79

79

79

картоп

178

178

178

пияз

16

16

16

қызанақ пастасы

8

8

8

өсімдік майы

7

7

7

Итмұрын жемісінен кисель

200

200

200

кептірілген итмұрын жемісі

8

8

8

қант

24

24

24

картоп крахмалы

10

10

10

лимон қышқылы

0,3

0,3

0,3

су

218

218

218

Алмұрт

200

200

200

алмұрт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

789

877

939

Орташа алғанда, аптасына(ккал)

850

977

1056

 

IVапта

1-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Көкөніс көжесі

200/25

230/25

250/25

ақ қауданды қырыққабат

20

23

25

картоп

53

61

66

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

көк бұршақконсервіленген

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

151

174

190

сиыр еті

54

54

54

Ет биточкілері

75/5

 

85/5

 

95/5

 

сиыр еті(котлетке арналған ет)

75

86

96

бидай наны

14

16

18

сүт

18

21

24

кептірілген нан

8

9

10

өсімдік майы

5

6

7

сары май

6

7

8

Гарнир: бөктірілген күріш

100

130

150

күріш

37

48

55

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

899

1035

1121

 

2-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Вермишель салынған көже

200/25

230/25

250/25

вермишель

16

18

20

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

қызанақ пастасы

3

3

3

сорпа

191

220

240

сиыр еті

54

54

54

Ақ қауданды қырыққабатсалаты

60

80

100

ақ қауданды қырыққабат

58

78

98

сәбіз

7

9

11

қант

4

5

6

өсімдік майы

4

5

6

 Азу

 

 

200

 

230

 

250

 

сиыр еті(сан еті)

71

82

89

өсімдік майы

7

8

8

қызанақ пастасы

8

9

10

пияз

16

18

20

құнарландырылған бидай ұны

3

3

3

тұздалған қияр

22

25

27

картоп

142

163

177

сарымсақ

0,7

0,8

0,8

Балғын  жемістен компот

200

200

200

алма мен алмұрт

45

45

45

қант

24

24

24

Банан

200

200

200

банан

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

828

923

974

 

3-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Борщ

200/25

230/25

250/25

қызылша

30

35

38

ақ қауданды қырыққабат

23

26

28

қызанақ пастасы

5

6

7

сәбіз

8

9

10

ақжелкен

2

2

2

пияз

7

8

9

йодталған тұз

1,5

2

2

өсімдік майы

3

3

3

қант

1,5

2

2

сорпа

120

138

150

сиыр еті

54

54

54

Гуляш

60

80

100

сиыр еті

128

171

214

өсімдік майы

6

8

10

пияз

22

29

36

қызанақ пастасы

14

19

24

құнарландырылған бидай ұны

5

7

8

Гарнир: арпа жармасы

100

130

150

арпа  жармасы

36

47

54

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Айран

200

200

200

айран

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

792

976

1091

 

4-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Бұршақ көжесі

200/25

230/25

250/25

үрме бұршақ

16

18

20

картоп

40

46

50

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

4

5

42

сорпа

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Қияр мен шөптесіннен салат

60

80

100

салат жапырағы

34

46

58

балғын қияр

30

40

50

өсімдік майы

10

14

18

Бұқтырылған көксерке балығы

75/50

75/50

75/50

көксерке  балығы

142

142

142

су немесе сорпа

27

27

27

сәбіз

23

23

23

ақжелкен

3

3

3

пияз

10

10

10

қызанақ пастасы

10

10

10

өсімдік майы

5

5

5

қант

2

2

2

йодталған тұз

1

1

1

Гарнир: сүт қатылған көкөніс

75/26

100/30

120/30

сәбіз

19

25

30

картоп

20

27

32

көк бұршақконсервіленген

12

16

19

ақ қауданды қырыққабат

19

25

30

сүт қатығы

26

30

30

сүт

10

12

12

сары май

1

1

1

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

сорпа немесе су

10

12

12

қант

1

1

1

Шабдалы шырыны

200

200

200

шабдалы шырыны

200

200

200

Алма

200

200

200

алма

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

724

820

885

5-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Үй кеспе көжесі

200/25

230/25

250/25

құнарландырылған бидай ұны

16

18

20

жұмыртқа

5

6

7

су

3

3

3

йодталған тұз

0,4

0,4

0,4

пияз

9

10

11

сары май

4

5

5

сорпа

189

217

237

сиыр еті

54

54

54

Палау (сиыр еті)

150/50

150/50

150/50

сиыр еті

107

107

107

күріш жармасы

51

61

68

өсімдік майы

8

10

11

пияз

9

11

12

сәбіз

14

17

19

қызанақ пастасы

16

19

21

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

853

944

996

 

6-шы күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Жарма салынған көже

200/25

230/25

250/25

сұлы жармасы

20

23

25

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Балғын қызанақтан салат

60

80

100

балғын қызанақ

43

58

73

көк жуа

15

20

25

өсімдік майы

10

14

18

Бұқтырылған ет  (сиыр еті)

 

80

90

100

сиыр еті

181

205

226

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

8

9

10

қызанақ пастасы

19

21

24

құнарландырылған бидай ұны

6

7

8

Гарнир:бұқтырылған қырыққабат

 

 

 

 

 

100

130

150

ақ қауданды қырыққабат

143

186

215

өсімдік майы

4

5

6

сәбіз

3

4

5

пияз

5

7

8

қызанақ пастасы

9

12

14

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

қант

3

4

5

С дәруменді кисель

200

200

200

концентраттанкисель

24

24

24

қант

10

10

10

лимон қышқылы

0,2

0,2

0,2

су

190

190

190

Сдәрумен ұнтағы

0,07

0,07

0,07

Алмұрт

200

200

200

алмұрт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

931

1084

1202

Орташа алғанда, аптасына(ккал)

838

964

1045

Орташа алғанда, 4 аптаға(ккал)

840

959

1041

 

Кесте 1 .  7-10 жастағы оқушылардың4 апталық ас мәзірінің азық-түліктік жіктелуі

Азық-түлік

Ас мәзірі бойынша азық-түліктің апталық жіктелуі

Орташа алғанда

4 апта бойынша орташа

I апта

II апта

III апта

IV апта

Қара бидай наны

20

20

20

20

20

Бидай  наны

3,0

3,3

4,2

2,3

3,2

Құнарландырылған бидай ұны

4,8

5,2

5,3

4,8

5,0

Кептірілген нан

1,5

1,2

1,7

1,3

1,4

Макарон, бұршақтар, жармалар

32,0

31,2

29,0

33,0

31,3

Картоп

21,2

68,0

66,0

43,0

49,6

Көкөністер және басқа шөптесін

150

91

129

130

125

Балғын жемістер

111

102

111

108

108

Жеміс шырыны

33

33

33

33

33

Кептірілген жеміс (құрғақ итмұрын, өрік, мейіз)

1,3

3,3

1,3

-

1,5

Қант

8,5

5,3

9,2

9,3

8,1

Бал

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

Өсімдік майы

14,2

10,8

11,3

14,0

12,6

Жұмыртқа

0,8

1,7

0,8

0,8

1,0

Сүт, ашытылған сүт өнімдері

107

108

109

105

107

Қаймақ, сүзбе (сүзбеше)

50

52,7

50

50

50,7

Сары май

2,2

2,7

5,3

3,2

3,4

Ет (сиыр еті)

128

103

124

148

126

Құс еті

28

28

28

-

21

Балық

18

24

18

24

21

Картоп крахмалы

1,7

-

1,7

-

0,9

Лимон қышқылы

0,05

0,03

0,05

0,03

0,04

Кисель (концентраттан)

-

4

-

4

2

Сдәрумені (ұнтақ)

-

0,01

-

0,01

0,005

Тұз

0,6

0,1

0,5

0,5

0,4

 

Кесте 2 .  11-14 жастағы оқушылардың4 апталық ас мәзірінің азық-түліктік жіктелуі

Азық-түлік

Ас мәзірі бойынша азық-түліктің апталық жіктелуі

Орташа алғанда

4 апта бойынша орташа

I апта

II апта

III апта

IV апта

Қара бидай наны

35

35

35

35

35

Бидай  наны

2,8

3,7

4,7

2,7

3,5

Құнарландырылған бидай ұны

5,5

5,8

6,2

6,2

5,9

Кептірілген нан

1,8

1,3

2,0

1,5

1,7

Макарон, бұршақтар, жармалар

37

38

36

40

37,8

Картоп

25,0

78,0

70,0

50,0

55,8

Көкөністер және басқа шөптесін

184

106

158

160

152

Балғын жемістер

112

103

112

108

109

Жеміс шырыны

33

33

33

33

33

Кептірілген жеміс (құрғақ итмұрын, өрік, мейіз)

1,3

3,3

1,3

-

1,5

Қант

9,5

7,8

9,5

9,7

9,1

Бал

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

Өсімдік майы

19,0

13,0

18,0

19,2

17,3

Жұмыртқа

1

2

1

1

1,3

Сүт, ашытылған сүт өнімдері

106

109

109

106

108

Қаймақ, сүзбе (сүзбеше)

50

52,7

50

50

50,7

Сары май

2,7

9,5

5,7

3,8

5,4

Ет (сиыр еті)

132

106

131

163

133

Құс еті

31

31

31

-

23

Балық

20

24

21

24

22

Картоп крахмалы

1,7

-

1,7

-

0,9

Лимон қышқылы

0,05

0,03

0,05

0,03

0,04

Кисель (концентраттан)

-

4

-

4

2

Сдәрумені (ұнтақ)

-

0,01

-

0,01

0,005

Тұз

0,1

0,2

0,5

0,6

0,4

 

Кесте 3 .  15-18 жастағы оқушылардың4 апталық ас мәзірінің азық-түліктік жіктелуі

Азық-түлік

Ас мәзірі бойынша азық-түліктің апталық жіктелуі

Орташа алғанда

4 апта бойынша орташа

I апта

II апта

III апта

IV апта

Қара бидай наны

40

40

40

40

40

Бидай  наны

3,2

4,0

5,2

3,0

3,9

Құнарландырылған бидай ұны

6,0

6,2

6,8

6,8

6,5

Кептірілген нан

2,0

1,5

2,2

1,7

1,9

Макарон, бұршақтар, жармалар

46,3

43,0

41,0

45,0

43,8

Картоп

27,7

85,0

74,0

54,2

60,2

Көкөністер және басқа шөптесін

213

106

183

180

171

Балғын жемістер

113

104

113

108

110

Жеміс шырыны

33,3

33,3

33,3

33,3

33,3

Кептірілген жеміс (құрғақ итмұрын, өрік, мейіз)

1,5

3,3

1,3

-

1,5

Қант

9,7

8,0

9,0

9,7

9,1

Бал

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

Өсімдік майы

23,0

14,0

20,2

20,5

19,4

Жұмыртқа

1,2

2,3

1,2

1,2

1,5

Сүт, ашытылған сүт өнімдері

106

110

110

106

108

Қаймақ, сүзбе (сүзбеше)

50,0

52,7

50,0

50,0

50,7

Сары май

3,0

10,3

7,3

4,3

6,2

Ет (сиыр еті)

146

109

146

176

144

Құс еті

35

35

35

-

26

Балық

22

32

23

24

25

Картоп крахмалы

1,7

-

1,7

-

0,9

Лимон қышқылы

0,05

0,03

0,05

0,03

0,04

Кисель (концентраттан)

-

4

-

4

2

Сдәрумені (ұнтақ)

-

0,01

-

0,01

0,005

Тұз

0,6

0,2

0,2

0,6

0,4

 

I апта

1-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Үй кеспе көжесі

200/25

230/25

250/25

құнарландырылған бидай ұны

16

18

20

жұмыртқа

5

6

7

су

3

3

3

йодталған тұз

0,4

0,4

0,4

пияз

9

10

11

сары май

4

5

5

сорпа

189

217

237

сиыр еті

54

54

54

Ет тефтелиі

80

90

100

сиыр еті(котлетке арналған ет)

69

78

87

бидай наны

11

12

13

сүт

16

18

20

пияз

32

36

40

өсімдік майы

4

5

6

құнарландырылған бидай ұны

5

6

7

сары май

4

5

5

Гарнир: бытырап піскен қарақұмық

100

130

150

қарақұмық жармасы

48

62

71

сары май

4

5

6

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

897

1027

1110

 

2-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Жарма салынған көже

200/25

230/25

250/25

сұлы жармасы

20

23

25

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

200

230

251

сиыр еті

54

54

54

Балғын көкөніс салаты

60

80

100

ақ қауданды қырыққабат

41

55

69

сәбіз

18

24

30

өсімдік майы

8

11

13

Үй қуырдағы (жаркое)

 

 

 

200

 

200

 

200

 

сиыр еті

79

79

79

картоп

178

178

178

пияз

16

16

16

қызанақ пастасы

8

8

8

өсімдік майы

7

7

7

Итмұрын жемісінен кисель

200

200

200

кептірілген итмұрын жемісі

8

8

8

қант

24

24

24

картоп крахмалы

10

10

10

лимон қышқылы

0,3

0,3

0,3

су

218

218

218

Алма

200

200

200

алма

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

775

869

888

 

3-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Рассольник(тұздықты көже)

200/25

230/25

250/25

картоп

80

92

100

пияз

10

12

13

тұздалған қияр

14

16

17

өсімдік майы

4

5

5

сорпа немесе су

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Бұқтырылған ет  (сиыр еті)

 

 

 

 

 

80

 

90

 

100

 

сиыр еті

181

205

226

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

8

9

10

қызанақ пастасы

19

21

24

құнарландырылған бидай ұны

6

7

8

Гарнир:бұқтырылған қырыққабат

100

130

150

ақ қауданды қырыққабат

143

186

215

өсімдік майы

4

5

5

сәбіз

3

4

4

пияз

5

7

7

қызанақ пастасы

9

12

13

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

қант

3

4

5

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Айран

200

200

200

айран

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

877

989

1055

 

4-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Бұршақ көжесі

200/25

230/25

250/25

картоп

40

46

50

үрме бұршақ

16

18

20

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Сәбізден салат

60

80

100

сәбіз

64

86

108

қант

4

5

6

өсімдік майы

6

8

10

Көксерке балығы тефтелиі

80

90

100

көксерке балығы

109

123

137

бидай наны

11

12

13

сүт

16

18

20

пияз

13

15

17

құнарландырылғанбидай ұны

6

7

8

өсімдік майы

5

6

7

Гарнир: сүт қатылған көкөніс

75/26

100/30

120/30

сәбіз

19

25

30

картоп

20

27

32

көк бұршақконсервіленген

12

16

19

ақ қауданды қырыққабат

19

25

30

сүт қатығы

26

30

30

сүт

10

12

12

сары май

1

1

1

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

сорпа немесе су

10

12

12

қант

1

1

1

Көп дәруменді шырын

200

200

200

көп дәруменді шырын

200

200

200

Банан

200

200

200

банан

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

718

910

987

 

5-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Харчокөжесі

200/25

230/25

250/25

күріш жармасы

15

17

18

пияз

19

22

24

сары май

8

9

10

ақжелкен

8

9

10

қызанақ пастасы

6

7

8

йодталған тұз

1

1

1

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Ет котлеті

75/5

85/5

95/5

сиыр еті(котлетке арналған ет)

75

86

96

бидай наны

14

16

18

сүт

19

22

25

кептірілген нан

8

9

10

өсімдік майы

5

6

7

сары май

6

7

8

Құрамалы гарнир:

пісірілген күріш және картоп езбесі

 

100

130

150

күріш жармасы

20

26

30

сары май

5

7

8

картоп

57

74

86

сүт

8

10

11

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

927

1055

1145

 

6-шы күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Көкөніс көжесі

200/25

230/25

250/25

ақ қауданды қырыққабат

20

23

25

картоп

53

61

67

сәбіз

11

13

13

пияз

9

10

12

көк бұршақконсервіленген

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

151

174

188

сиыр еті

54

54

54

Қызылша салаты сырмен

60

80

100

қызылша

55

74

91

сыр

10

13

17

өсімдік майы

8

11

15

Пісірілген тауықеті

80

90

100

тауық еті

165

186

208

пияз

3

3

4

Гарнир: арпа жармасы

100

130

150

арпа  жармасы

36

47

54

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Кептірілген жемістен компот

200

200

200

кептірілген жеміс (өрік пен мейіз)

20

20

20

қант

20

20

20

Алмұрт

200

200

200

алмұрт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

774

913

992

Орташа алғанда, аптасына(ккал)

828

961

1030

 

IIапта

1-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Борщ

200/25

230/25

250/25

қызылша

30

35

38

ақ қауданды қырыққабат

23

26

28

қызанақ пастасы

5

6

7

сәбіз

8

9

10

ақжелкен

2

2

2

пияз

7

8

9

йодталған тұз

1,5

2

2

өсімдік майы

3

3

3

қант

1,5

2

2

сорпа

120

138

150

сиыр еті

54

54

54

Турама зразылар

 

80

 

90

 

100

 

сиыр еті(котлетке арналған ет)

60

68

76

бидай наны

9

10

11

сүт

12

14

16

пияз

35

40

45

өсімдік майы

9

10

11

жұмыртқа

5

6

7

кептірілген нан

7

8

9

ақжелкен

4

5

6

Гарнир: арпа жармасы

100

130

150

арпа жармасы

36

47

54

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

844

978

1052

 

2-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Харчокөжесі

200/25

230/25

250/25

күріш жармасы

15

17

18

пияз

19

22

24

сары май

8

9

10

ақжелкен

8

9

10

қызанақпастасы

6

7

8

йодталған тұз

1

1

1

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Ақ қауданды қырыққабатсалаты

60

80

100

ақ қауданды қырыққабат

58

78

98

шөптесін

7

9

11

қант

4

5

6

өсімдік майы

4

5

6

Үй қуырдағы (жаркое)

 

 

 

200

 

200

 

200

 

сиыр еті

79

79

79

картоп

178

178

178

пияз

15

15

15

қызанақ пастасы

11

11

11

өсімдік майы

7

7

7

Кептірілген жеміс қосындысынан компот

200

200

200

Алма мен алмұрт

20

20

20

қант

20

20

20

Алма

200

200

200

алма

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

769

830

870

 

3-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Үй кеспе көжесі

200/25

230/25

250/25

құнарландырылған бидай ұны

16

18

20

жұмыртқа

5

6

7

су

3

3

3

йодталған тұз

0,4

0,4

0,4

пияз

9

10

11

сары май

4

5

5

сорпа

189

217

237

сиыр еті

54

54

54

Палау(сиыр етінен)

150/50

150/50

150/50

сиыр еті

107

107

107

күріш жармасы

51

61

68

өсімдік майы

8

10

11

пияз

9

11

12

сәбіз

14

17

19

қызанақ пастасы

16

19

21

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Айран

200

200

200

айран

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

818

912

961

 

4-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Бұршақ көжесі

200/25

230/25

250/25

үрме бұршақ

16

18

20

картоп

40

46

50

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

4

5

42

сорпа

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Балғын көкөніс салаты

60

60

80

80

100

100

ақ қауданды қырыққабат

41

55

69

сәбіз

18

24

30

өсімдік майы

8

11

13

Бұқтырылған көксерке балығы

75/50

75/50

75/50

көксерке балығы

142

142

142

су немесе сорпа

27

27

27

сәбіз

23

23

23

ақжелкен

3

3

3

пияз

10

10

10

қызанақ пастасы

10

10

10

өсімдік майы

5

5

5

қант

2

2

2

йодталған тұз

1

1

1

Гарнир: сүт қатылған көкөніс

75/26

100/30

120/30

сәбіз

19

25

30

картоп

20

27

32

көк бұршақконсервіленген

12

16

19

ақ қауданды қырыққабат

19

25

30

сүт қатығы

26

30

30

сүт

10

12

12

сары май

1

1

1

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

сорпа немесе су

10

12

12

қант

1

1

1

Шабдалы шырыны

200

200

200

шабдалы шырыны

200

200

200

Банан

200

200

200

банан

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

809

896

954

5-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Көкөніс көжесі

200/25

230/25

250/25

ақ қауданды қырыққабат

20

23

25

картоп

53

61

66

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

көк бұршақконсервіленген

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

151

174

190

сиыр еті

54

54

54

Ет биточкілері

75/5

 

85/5

 

95/5

 

сиыр еті(котлетке арналған ет)

75

86

96

бидай наны

14

16

18

сүт

18

21

24

кептірілген нан

8

9

10

өсімдік майы

5

6

7

сары май

6

7

8

Гарнир: бөктірілген күріш

100

130

150

күріш

37

48

55

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

899

1035

1121

 

6-шыкүн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Жарма салынған көже

200/25

230/25

250/25

сұлы жармасы

20

23

25

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Дәруменді салат (2-нұсқа)

60

80

100

ақ қауданды қырыққабат

15

20

25

сәбіз

12

16

20

көк жуа

4

5

6

алма

16

22

27

лимоншырын үшін

4

6

8

өсімдік майы

10

13

16

Бұқтырылған ет  (сиыр еті)

80

90

100

сиыр  еті

181

205

226

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

8

9

10

қызанақ пастасы

19

21

24

құнарландырылған бидай ұны

6

7

8

Гарнир:бұқтырылған қырыққабат

 

 

 

 

 

100

130

150

ақ қауданды қырыққабат

143

186

215

өсімдік майы

4

5

6

сәбіз

3

4

5

пияз

5

7

8

қызанақ пастасы

9

12

14

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

қант

3

4

5

С дәруменді кисель

200

200

200

концентраттанкисель

24

24

24

қант

10

10

10

лимон қышқылы

0,2

0,2

0,2

су

190

190

190

С дәрумені ұнтағы

0,07

0,07

0,07

Алмұрт

200

200

200

алмұрт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

936

1082

1192

Орташа алғанда, аптасына(ккал)

846

956

1025

IIIапта

1-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Вермишель салынған көже

200/25

230/25

250/25

вермишель

16

18

20

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

қызанақ пастасы

3

3

3

сорпа

191

220

240

сиыр еті

54

54

54

Бұқтырылғансиыр еті(поджарка)

80

90

100

сиыр еті

171

193

214

пияз

37

42

47

өсімдік майы

11

12

13

қызанақ пастасы

14

16

18

Гарнир: бытырап піскен қарақұмық

100

130

150

қарақұмық жармасы

48

62

71

сары май

4

5

6

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

989

1117

1207

 

2-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Бұршақ көжесі

200/25

230/25

250/25

картоп

40

46

50

үрме бұршақ

16

18

20

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Сәбізден салат

60

80

100

сәбіз

64

86

108

қант

4

5

6

өсімдік майы

6

8

10

Пісірілген тауықеті

80

90

100

тауық еті

165

186

208

пияз

3

3

3

Гарнир:пісірілген макарон

100

130

150

макарон

36

47

54

сары май

12

16

18

Көп дәруменді шырын

200

200

200

көп дәруменді шырын

200

200

200

Алмұрт

200

200

200

алмұрт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

786

934

1030

 

3-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Рассольник(тұздықты көже)

200/25

230/25

250/25

картоп

80

92

100

пияз

10

12

13

тұздалған қияр

14

16

17

өсімдік майы

4

5

5

сорпа немесе су

140

161

175

сиыр еті

54

54

54

Турама зразылар

 

80

90

100

сиыр еті(котлетке арналған ет)

60

68

76

бидай наны

9

10

11

сүт

12

14

16

пияз

35

40

45

өсімдік майы

9

10

11

жұмыртқа

5

6

7

кептірілген нан

7

8

9

ақжелкен

4

5

6

Гарнир: бөктірілген күріш

100

 

130

 

150

 

күріш

37

48

55

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Айран

200

200

200

айран

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

863

973

1047

 

4-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Жарма салынған көже

200/25

230/25

250/25

сұлы жармасы

20

23

25

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Балғын көкөніс салаты

60

80

100

ақ қауданды қырыққабат

41

55

69

сәбіз

18

24

30

өсімдік майы

8

11

13

Бөктірілген көксерке балығы

75/50

75/50

100/50

көксерке  балығы(кесек еті)

142

142

190

пияз

4

4

5

ақжелкен

5

5

7

ақ қатық негізгі

50

50

50

сорпа

55

55

55

сары май

3

3

3

құнарландырылған бидай ұны

3

3

3

пияз

2

2

2

Гарнир: картоп езбесі

100

130

150

картоп

115

150

174

сүт

17

22

26

сары май

7

9

10

Итмұрын жемісінен кисель

200

200

200

кептірілген итмұрын жемісі

8

8

8

қант

24

24

24

картоп крахмалы

10

10

10

лимон қышқылы

0,3

0,3

0,3

су

218

218

218

Банан

200

200

200

банан

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

826

928

1024

 

5-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Үй кеспе көжесі

200/25

230/25

250/25

құнарландырылған бидай ұны

16

18

20

жұмыртқа

5

6

7

су

3

3

3

йодталған тұз

0,4

0,4

0,4

пияз

9

10

11

сары май

4

5

5

сорпа

189

217

236

сиыр еті

54

54

54

Рагу (сиыр етінен)

140/60

140/60

140/60

сиыр еті

96

96

96

өсімдік майы

8

8

8

картоп

120

120

120

сәбіз

24

24

24

пияз

11

11

11

құнарландырылған бидай ұны

3

3

3

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

748

790

804

 

6-шы күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Көкөніс көжесі

200/25

230/25

250/25

ақ қауданды қырыққабат

20

23

25

картоп

53

61

66

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

көк бұршақконсервіленген

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

151

174

190

сиыр еті

54

54

54

Қызылша салаты сырмен

60

80

100

қызылша

55

74

93

сыр

10

13

16

өсімдік майы

8

11

14

Голубцы етпен және күрішпен

200

200

200

ақ қауданды қырыққабат

103

103

103

сиыр еті(котлетке арналған ет)

70

70

70

күріш жармасы

10

10

10

пияз

14

14

14

өсімдік майы

4

4

4

тұздық

60

60

60

қаймақ

16

16

16

ұн

5

5

5

сорпа немесе қайнатпа

47

47

47

Кептірілген жемістен компот

200

200

200

кептірілген жеміс (өрік пен мейіз)

20

20

20

қант

20

20

20

Алма

200

200

200

алма

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

819

905

940

Орташа алғанда, аптасына(ккал)

839

941

1009

 

IVапта

1-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Балғын қырыққабаттан щи

200/25

230/25

250/25

ақ қауданды қырыққабат

69

79

86

сәбіз

11

13

14

ақжелкен

3

3

3

пияз

9

10

11

қызанақ пастасы

3

3

3

құнарландырылған бидай ұны

3

3

3

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

160

184

200

сиыр еті

54

54

54

Палау (сиыр еті)

150/50

180/50

200/50

сиыр еті

107

107

107

күріш жармасы

51

61

68

өсімдік майы

8

10

11

пияз

9

11

12

сәбіз

14

17

19

қызанақпастасы

16

19

21

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

885

925

968

 

2-шікүн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Вермишельсалынған көже

200/25

230/25

250/25

вермишель

16

18

20

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

қызанақпастасы

3

3

3

сорпа

191

220

240

сиыр еті

54

54

54

Дәруменді салат (2-нұсқа)

60

80

100

ақ қауданды қырыққабат

15

20

25

сәбіз

12

16

20

көк жуа

4

5

6

алма

16

22

27

лимоншырын үшін

4

6

8

өсімдік майы

10

13

16

Турама зразылар

 

80

 

90

 

100

 

сиыр еті(котлетке арналған ет)

60

68

76

бидай наны

9

10

11

сүт

12

14

16

пияз

35

40

45

өсімдік майы

9

10

11

жұмыртқа

7

8

9

кептірілген нан

7

8

9

ақжелкен

4

5

6

Гарнир: арпа жармасы

100

130

150

арпа жармасы

36

47

55

сары май

4

5

6

сорпа

73

95

110

Көп дәруменді шырын

200

200

200

көп дәруменді шырын

200

200

200

Алма

200

200

200

алма

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

910

1059

1173

 

3-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Жарма салынған көже

200/25

230/25

250/25

сұлы жармасы

20

23

25

сәбіз

11

13

14

пияз

9

10

11

өсімдік майы

4

5

5

сорпа

200

230

250

сиыр еті

54

54

54

Бұқтырылған ет  (сиыр еті)

 

80

90

100

сиыр еті

181

205

226

сәбіз

8

9

10

пияз

8

9

10

өсімдік майы

8

9

10

қызанақ пастасы

19

21

24

бидай ұны

6

7

8

Гарнир: бұқтырылған қырыққабат

100

130

150

ақ қауданды қырыққабат

143

186

215

өсімдік майы

4

5

6

сәбіз

3

4

5

пияз

5

7

8

қызанақ пастасы

9

12

14

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

қант

3

4

5

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Айран

200

200

200

айран

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

881

999

1072

 

4-шікүн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Үй кеспе көжесі

200/25

230/25

250/25

құнарландырылған бидай ұны

16

18

20

жұмыртқа

5

6

7

су

3

3

3

йодталған тұз

0,4

0,4

0,4

пияз

9

10

11

сары май

4

5

5

сорпа

189

217

236

сиыр еті

54

54

54

Қызылша салаты

60

80

100

қызылша

65

83

109

өсімдік майы

8

11

14

Балық котлеті

80

90

100

көксерке балығы

107

120

133

бидай наны

15

17

19

сүт немесе су

20

23

26

кептірілген нан

7

8

9

өсімдік майы

11

12

13

Гарнир: сүт қатылған көкөніс

75/26

100/30

120/30

сәбіз

19

25

30

картоп

20

27

32

көк бұршақконсервіленген

12

16

19

ақ қауданды қырыққабат

19

25

30

сүт қатығы

26

30

30

сүт

10

12

12

сары май

1

1

1

құнарландырылған бидай ұны

1

1

1

сорпа немесе су

10

12

12

қант

1

1

1

Кептірілген жемістен компот

200

200

200

кептірілген алма

15

15

15

қант

20

20

20

Алмұрт

200

200

200

алмұрт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

751

843

945

 

5-ші күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Борщ

200/25

230/25

250/25

қызылша

30

35

38

ақ қауданды қырыққабат

23

26

28

қызанақ пастасы

5

6

7

сәбіз

8

9

10

ақжелкен

2

2

2

пияз

7

8

9

йодталған тұз

1,5

2

2

өсімдік майы

3

3

3

қант

1,5

2

2

сорпа

120

138

150

сиыр еті

54

54

54

Пісірілген тауықеті

80

90

100

тауық еті

165

186

208

пияз

3

3

3

Гарнир: бытырап піскен қарақұмық

100

130

150

қарақұмық жармасы

48

62

71

сары май

4

5

6

Ара балы

10

10

10

ара балы

10

10

10

Сүзбеше

100

100

100

сүзбеше

100

100

100

Сүт

200

200

200

сүт

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

742

867

925

 

6-шы күн

Тағамның атауы

Тағамның шығымы, г

Тағамның ингредиенттері

Брутто,г

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

7-10 жас

11-14 жас

15-18жас

Бұршақ көжесі

200/25

230/25

250/25

картоп

54

62

68

бұршақ

16

18

20

пияз

9

10

11

сәбіз

11

13

14

ақжелкен

3

3

3

өсімдік майы

4

5

5

йодталған тұз

1

1

1

сорпа

141

162

176

сиыр еті

54

54

54

Балғын көкөніс салаты

60

80

100

ақ қауданды қырыққабат

41

55

69

сәбіз

18

24

30

өсімдік майы

8

11

13

Үй қуырдағы (жаркое)

 

 

 

200

 

200

 

200

 

сиыр еті

79

79

79

картоп

178

178

178

пияз

15

15

15

қызанақ пастасы

11

11

11

өсімдік майы

7

7

7

Сдәруменді кисель

200

200

200

концентраттан кисель

24

24

24

қант

10

10

10

лимон қышқылы

0,2

0,2

0,2

су

190

190

190

С дәрумені ұнтағы

0,07

0,07

0,07

Банан

200

200

200

банан

200

200

200

Қара бидай наны

20

35

40

қара бидай наны

20

35

40

Калориялығы, ккал

895

968

1018

Орташа алғанда, аптасына(ккал)

844

944

1017

Орташа алғанда, төрт аптаға(ккал)

839

951

1020

 

Кесте 4 . 7-10 жастағы оқушылардың4 апталық ас мәзірінің азық-түліктік жіктелуі 

Азық-түлік

Ас мәзірі бойынша азық-түліктің апталық жіктелуі

Орташа алғанда

4 апта бойынша орташа

I апта

II апта

III апта

IV апта

Қара бидай наны

20

20

20

20

20

Бидай  наны

6,0

3,8

1,5

4,0

3,8

Құнарландырылған бидай ұны

5,8

4,0

4,3

4,5

4,7

Кептірілген нан

1,3

2,5

1,2

2,3

1,8

Макарон, бұршақтар, жармалар

29

33

32

33

31,8

Картоп

75

49

68

42

58,5

Көкөністер және басқа шөптесін

104

118

94

113

107

Балғын жемістер

100

103

100

103

102

Жеміс шырыны

33

33

33

33

33

Кептірілген жеміс (құрғақ итмұрын, өрік, мейіз)

4,6

3,3

4,6

2,5

3,8

Қант

8,0

6,1

8,0

5,9

7,0

Бал

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

Өсімдік майы

11,0

14,0

12,3

14,0

12,8

Жұмыртқа

0,8

1,7

1,7

0,8

1,3

Сүт, ашытылған сүт өнімдері

112

107

105

107

108

Қаймақ, сүзбе

50

50

52,7

50

50,7

Сыр

1,7

-

1,7

-

0,9

Сары май

6,0

4,5

5,7

2,2

4,6

Сиыр еті

121

138

120

125

126

Құс еті

28

-

28

28

21

Балық

18

24

24

18

21

Картоп крахмалы

1,7

-

1,7

-

0,9

Лимон қышқылы

0,05

0,03

0,05

0,03

0,04

Кисель концентраты

-

4

-

4

2

С дәрумені (ұнтағы)

-

0,01

-

0,01

0,005

Тұз

0,2

0,5

0,1

0,5

0,4

 

Кесте 5. 11-14 жастағы оқушылардың4 апталық ас мәзірінің азық-түліктік жіктелуі 

Азық-түлік

Ас мәзірі бойынша азық-түліктің апталық жіктелуі

Орташа алғанда

4 апта бойынша орташа

I апта

II апта

III апта

IV апта

Қара бидай наны

35

35

35

35

35

Бидай  наны

6,7

4,3

1,7

4,5

4,3

Құнарландырылған бидай ұны

6,7

4,5

4,8

5,0

5,3

Кептірілген нан

1,5

2,8

1,3

2,7

2,1

Макарон, бұршақтар, жармалар

37,0

40,0

39,0

31,2

36,8

Картоп

80

42

78

57

64,3

Көкөністер және басқа шөптесін

129

140

110

149

132

Балғын жемістер

100

100

100

105

101

Жеміс шырыны

33

33

33

33

33

Кептірілген жеміс (құрғақ итмұрын, өрік, мейіз)

4,6

3,3

4,6

2,5

3,8

Қант

8,3

7,3

8,2

6,2

7,5

Бал

3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

Өсімдік майы

14,7

16,7

14,8

18,0

16,1

Жұмыртқа

1,0

2,0

2,0

2,3

1,8

Сүт, ашытылған сүт өнімдері

112

108

106

110

109

Қаймақ, сүзбе (Сүзбеше)

50

50

52,7

50

50,7

Сыр

2,2

-

2,2

-

1,1

Сары май

6,5

5,3

7,2

         2,8

5,5

Сиыр еті

129

145

125

117

129

Құс еті

31

-

31

44

27

Балық

22

24

24

20

23

Картоп крахмалы

1,7

-

1,7

-

0,9

Лимон қышқылы

0,05

0,03

0,05

0,03

0,04

Кисель концентраты

-

4

-

4

2

С дәрумені (ұнтағы)

-

0,01

-

0,01

0,005

Тұз

0,2

0,6

0,1

0,6

0,4

 

Кесте 6 .  15-18 жастағы оқушылардың4 апталық ас мәзірінің азық-түліктік жіктелуі 

Азық-түлік

Ас мәзірі бойынша азық-түліктің апталық жіктелуі

Орташа алғанда

4 апта бойынша орташа

I апта

II апта

III апта

IV апта

Қара бидай наны

40

40

40

40

40

Бидай  наны

7,3

4,8

1,8

5,0

4,7

Құнарландырылған бидай ұны

7,5

5,0

5,0

5,5

5,8

Кептірілген нан

1,7

3,2

1,5

3,0

2,4

Макарон, бұршақтар, жармалар

41,0

45,0

44,0

46,0

44,0

Картоп

86,0

54,3

85,0

46,0

67,8

Көкөністер және басқа шөптесін

115

166

125

173

145

Балғын жемістер

100

106

100

106

103

Жеміс шырыны

33,3

33,3

33,3

33,3

33

Кептірілген жеміс (құрғақ итмұрын, өрік, мейіз)

4,6

3,3

4,6

2,5

3,8

Қант

8,7

7,7

8,3

7,3

8,0

Бал

      3,3

3,3

3,3

3,3

3,3

Өсімдік майы

16,7

18,7

16,5

20,0

18,0

Жұмыртқа

1,2

2,3

2,3

2,7

2,1

Сүт, ашытылған сүт өнімдері

113

108

107

109

109

Қаймақ, сүзбе  (сүзбеше)

50,0

50,0

52,7

50,0

50,7

Сыр

2,8

-

2,7

-

1,4

Сары май

8,2

6,0

8,0

3,0

6,3

Сиыр еті

135

151

130

135

138

Құс еті

35

-

35

35

26

Балық

23

24

32

22

25

Картоп крахмалы

1,7

-

1,7

-

0,9

Лимон қышқылы

0,05

0,03

0,05

0,03

0,04

Кисель концентраты

-

4

-

4

2

С дәрумені (ұнтағы)

-

0,01

-

0,01

0,01

Тұз

0,2

0,7

0,1

0,6

0,4

 

8. Азық-түліктерді бір-бірімен өзара алмастыру нормалары 

7кесте. Азық-түліктерді өзара алмастыру нормалары

 

Азық-түліктің атауы

Мөлшері, грамммен

алмастырылатын өнімнің

алмастыратын өнімнің

1

2

3

4

1

Құнарландырылған 1- сұрыпты бидай ұны

100

 

Күріш

100

Макарон өнімдері

100

Майда жарма

100

2

Құнарландырылған 1- сұрыпты бидай ұнынан жасалған ақ нан

100

 

Қара бидай наны

114

Құнарландырылған 1- сұрыпты бидай ұны

72

Вафли

55

3

 

Күріш (жарма)

100

 

Түрлі жармалар

100

Макарон өнімдері

100

Құнарландырылған 1- сұрыпты бидай ұны

100

Балғын картоп

500

Балғын көкөністер

500

4

Ет (сиыр еті)

100

 

Кесек ет (сүйексіз)

80

Кесек ет (сүйегімен)

100

Ішек-қарны тазартылған құс еті

100

Балық (мұздатылған, басы жоқ)

150

Майлы сүзбе

250

Мәйекті қатты сыр

50

Тауық жұмыртқасы, дана

2

5

Балғын балық (мұздатылған, тұздалған), басы жоқ

100

 

Балықтың кесек еті

70

Балғын және тұздалған ет

67

Майлы сүзбе

170

Майы алынбаған сүт

300

6

Сиыр сүті

100

 

Ашытылған сүт өнімдері

(айран, ряженка, ацидофилин)

100

Сүзбе

30

Қоюландырылған, зарарсыздандырылған, қант қосылмаған сүт

40

Майы  алынбаған, қоюландырылған, қант қосылған сүт

20

Кілегей, қаймақ

20

Мәйекті қатты сыр

12

7

Қант

100

 

Мармелад, апельсинді және лимонды бөлікшелер

50

Варенье, джем, повидло

80

8

Шоколад

100

 

Какао - ұнтағы

150

Бал

165

Қоюландырылған сүт қосылған какао

200

Қант

300

 

7 кестенің жалғасы

1

2

3

4

9

Картоп

100

 

Түрлі жармалар

20

10

Ашытылған және тұздалған көкөністер

100

 

Түрлі жармалар

20

Картоп

100

11

Пияз

100

 

Балғын сарымсақ

50

12

Қызанақ пастасы (тығыздығына тәуелсіз)

100

 

Қызанақ езбесі

200

Балғын қызанақтар

500

Қызанақ шырыны

500

13

Жеміс-жидек шырындары

100

 

Қызанақ немесе көкөніс шырыны

15

Сиыр сүті

300

14

Балғын жемістер

100

 

Балғын жидектер

100

Табиғи жеміс-жидек шырындары

100

Жеміс сусындары

130

Кептірілген жемістер

20

Варенье, джем, повидло

17

15

Жапырақты қара шәй

100

 

Еритін шәй

25

16

Картоп крахмалы

100

 

Балғын картоп

100

 

9. Жалпы  білім беретін ұйымдарда Мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттарды (төрт апталық ас мәзірін) енгізуді іске асыруға мониторинг және оқушылардың тағамын ұйымдастыруды жетілдіру 

Мектепте болған кезінде балалардың ыстық тағам ішуі – олардың денсаулығы мен тиімді оқу қабілетін қолдаудың маңызды шарттарының бірі. Толыққұнды және үйлесімді тағам – бала организмінің қалыпты қызмет етуінің маңызды шарты, әсіресе, өсу және даму кезеңінде. 7-18 жас аралығындағы кезеңді бала мектепте өткізеді, нақты ос кезеңде организмнің қарқынды соматикалық өсуі орын алады, бұл ақыл-ой және дене жүктемелерінің артуымен қосарланады. Мектеп асханасында тамақтануды ұтымды ету  өскелең ұрпақтың денсаулығының дұрыс қалыптасуына ықпал етеді. Толыққұнды және үйлесімді тағам аурулардың алдын алуға, балалар мен жасөспірімдердің жұмысқа қабілеті мен оқу үлгерімін арттыруға, денелік және ақыл-ойының дамуына ықпал етеді, олардың заманауи өмірге бейімделуіне жағдай жасайды.

            Жалпы  білім беретін ұйымдарда Мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттарды (төрт апталық ас мәзірін) енгізуді іске асырудың және оқушылардың тағамын ұйымдастыруды жетілдірудің нәтижелі болуына қол жеткізу үшін мектеп тағамына ұдайы мониторинг өткізу қажет. Мектеп  тағамына мониторинг өткізуді іске асыру ас мәзірін бағалауды оңтайландыру тұрғысында мақсатқа сай келеді. Мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттарды (төрт апталық ас мәзірін) енгізуді іске асыруға мониторинг келесі ережелерге сүйенумен өткізілуі тиіс:

            • ақпараттың ашықтығы және қол жетімділігі;

            • алынған нәтижелерді жалпы  білім беретін ұйымдарда оқушылардың тағамын ұйымдастыруды жетілдіру үшін қолдану.

            Мектеп оқушыларыныңтағамын ұйымдастыруды жетілдіруүшін мониторингті өткізуге мақсаттық индикаторлар (өлшемшарттар) әзірленген (8 кесте);          мектеп тағамы сапасының нәтижесіне әсер ететін факторларды анықтауға қажетті ақпаратты алуға мүмкіндік беретін анкеталар («Тағамға ата-аналардың көзқарасы» анкетасы, «Тағамға балалардың көзқарасы») әзірленген.

8 кесте.  Мектеп оқушыларының тағам рационы бойынша бірыңғай стандарттарды (төрт апталық ас мәзірін) енгізудііске асыруды бағалауға мақсаттықиндикаторлар.

Мақсаттық  индикаторлар

Өлшем бірлігі

Динамика (өзгеру қарқыны)

2018ж.

2019ж.

2020ж.

Сапалы ыстық тағаммен қамтамасыз етілген оқушылар саны,

- ыстық тағаммен қамтамасыз етілген жалпы оқушылар саны

   оның ішінде:

- ыстық тағаммен қамтамасыз етілген, мемлекеттік қолдау көрсетілетін оқушылар саны (толық емес отбасы балалары, жетім балалар)

- өз есебінен (ата-аналардың есебінен) тамақтанатын оқушылар саны

 

адам

 

адам

адам

 

 

 

Ас қорыту жүйесінің аурулары бар оқушылар саны

адам

 

 

 

Мектеп асханасының саны:

- санитарлық ережелердің талаптарына сәйкес және толық технологиялық құрал-жабдықпен жабдықталған

- бейімделген бөлмелер (ас үймен біріктірілген ас ішу залы, т.б.) және шағын технологиялық құрал-жабдықпен жабдықталған

 

дана

дана

 

 

 

 

Соңғы 3 жылда тамақтану бөлімі бойынша біліктілігін арттырудан өткен мектеп қызметкерлері:

- аспаздар;

- мейірбикелер;

- әлеуметтік ұстаздар;

- тағамды  ұйымдастыруға жауапты басқа мамандар_____________(көрсету керек)

 

 

адам

адам

адам

адам

 

 

 

Мектеп тағамын ұйымдастыру туралы ашық ақпаратты қамтамасыз ететін құралдардың болуы (сенім телефоны, сайтқа материалдар орналастыру, БАҚ жариялау)

- БАҚ басылымдар, репортаждар саны;

-  сайтта орналастырылған материалдар саны, т.б.

 

 

 

дана

дана

 

 

 

Жалпы  білім беру ұйымдарда салауатты тағам машықтарын қалыптастыру бойынша іс-шаралар саны

 

дана

 

 

 

Оқушылардың мектеп тағамының сапасына  қанағаттануы

%

 

 

 

Ескерту: Қазақстандағы жалпы  білім беретін ұйымдарда мектеп тағамын жақсарту және жетілдіру үшін ата-аналарды оқу жылында бір рет (сәуір айында), оқушыларды оқу жылында 2 рет (желтоқсан мен сәуір айларында) сауалнамаға (анкеталардың көмегімен) тарту қажет. Алынған мәліметтерді талдау және мектептің педагогикалық кеңестерінде және  ата-аналар жиналыстарында талқылау қажет.  Қажет болса, мектеп тағамын жақсартуға бағытталған түзету әрекеттері әзірленеді. Мониторинг нәтижелері (анкетаалар, аналитикалық анықтамалар) мектеп мейірбикесінде 5 жыл бойы сақталуы тиіс.

Мониторинганкеталары:

«Тағамға ата-аналардың көзқарасы» анкетасы

1. Мектеп тағамын ұйымдастыру жүйесі Сізді қанағаттандырады ма?                     -иә  -жоқ

2.  Сіз мектеп ыстық тағамының ұйымдастырылуын ұтымды санайсыз ба?            -иә  -жоқ

3. Балаңызға мектеп асханасында тамақтану ұнайды ма?                                           -иә  -жоқ

4. Әрдайым асханада мектеп ас мәзірімен танысу мүмкіндігіңіз болады ма?           -иә  -жоқ

5. Мектеп асханасының жұмысын жақсарту бойынша ұсыныстарыңыз

____________________________________________________________________________

«Тағамға балалардың көзқарасы» анкетасы

1. Біздің мектептің асханасында тамақтың дайындалуы саған ұнайды ма?               -иә  -жоқ

2. Сен қаншалықты жиі мектеп асханасында тамақтанасың?     

а) күнделікті;б) кейде; в) асханаға бармаймын, қымбат;

3. Қандай тағамның түрлері саған өте ұнайды? _____________________________________________________________________________

4. Ыстық тағам сенің оқу үлгеріміңді жақсартады деп ойлайсың ба?                        -иә  -жоқ

5. Дұрыс тамақтанбаудың қандай ауруларға апаратындығын білесің бе, олардың атауларын келтір:

_____________________________________________________________________________

Қорытынды

            Қазақстандағы жалпы  білім беретін ұйымдарда оқу жылында 1 немесе 2 реттік кезеңділікпен,  ұдайы өткізілетін мониторинг келесі нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді:           

            1.  Оқушылардың денсаулық жағдайына мониторинг жүйесін дамыту.

            2. Оқушыларды жасына байланысты қажеттілігіне сәйкес  қажетті тағамдық заттектермен қамтамасыз ету;

            3. Мектеп тағамы жүйесінде үйлестіру және бақылау механизмдерін дамыту;

            4. Мектеп оқушылары мен олардың ата-аналарында салауатты тамақтану машықтарын қалыптастыру;

            5. «Дұрыс тамақтану туралы әңгіме» Бағдарламасын іске асыруды  ұйымдастыру;

            6.  Жастық ерекшеліктерін ескерумен балалар мен жасөспірімдердің дұрыс, үйлесімді тамақтануын ұйымдастыру;

            7. Оқушылардың жеке санаттарына әлеуметтік қолдау көрсету;

            8. Мектеп асханасының материалдық-техникалық қорын нығайту;

            9. Мектеп асханасында тамақтанатын балалардың санын 100%-ға дейін ұлғайту;

            10.Мектеп оқушылары тағамының сапасын жақсарту және оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

Қолданылған әдебиет тізімі

  1. Послание Президента Республики Казахстан - Лидера нации Нурсултана Назарбаева народу Казахстана «Стратегия «Казахстан-2050»: Новый политический курс состоявшегося государства»/Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқынаЖолдауы: «Қазақстан-2050 стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты».
  2. Шарманов Т.Ш.  Питание – важнейший фактор здоровья человека. - Алматы: Асем-Систем. - 2010. - с.480.
  3. Шевченко, И. Ю. Формирование нарушений здоровья подростков под влиянием факторов питания /И. Ю. Шевченко //Рос.педиатр. журн. – 2008. – №1. – С. 20-25.
  4. Шевченко, И. Ю. Гигиеническая оценка питания детей школьного возраста в малом городе с развитой промышленностью /И. Ю. Шевченко, Л. Г. Климацкая //Вопр. детской диетологии. – 2008. – №3. – С. 9-13.).
  5. Айджанов М.М., Кожахметова А.Н., Килыбаева Б.А. Нутрициональный статус и здоровье школьников г. Алматы // Здоровье и болезнь. – 2007. - № 7 (63). – С. 13-20.
  6. Грицинская В.Л. Гармоничность физического развития детей школьного возраста как показатель качества питания // Здоровье и болезнь. – 2009. - № 2 (78). – С. 72-73.
  7. Указ Президента Республики Казахстан от 15 января 2016 года, №176. «Государственная  Программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулық» на 2016-2019 годы»/ Қазақстан Республикасының денсаулық сақтауды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған «Денсаулық» Мемлекеттік бағдарламасы– Астана.-2016. – 57 с.

1 қосымша

Суық өңдеу кезіндегі шығындар (шикі өнім массасына пайызбен алынған)

Азық-түлік

Өнімнің жеуге жарамсыз бөлігінің пайызы

Азық-түлік

Өнімнің жеуге жарамсыз бөлігінің пайызы

Жармалар

1

Шомыр

25

Қыста сақталатын картоп

35

Аскөк

26

Жетілген күзгі картоп

28

Алма

12

Шөптесін (жуа, ақжелкен,салатжапырағы)

20

Сиыр етіIсанатты

26

Ақ қауданды қырыққабат

20

Сиыр етіIIсанатты

30

Пияз

16

Тауық еті Iсанатты¹

39

Сәбіз

20

Тауық етіIIсанатты¹

47

Қияр

7

Көксерке балығы

35

Тәтті бұрыш

25

Мәйекті сырлар

3

Қызылша

20

Тауық жұмыртқасы

13

Қызанақ

5

 

 

¹ ішек-қарны жартылай тазартылған тауық

2 қосымша

Тағам өнімдерін қыздыру арқылы аспаздық өңдеуде

жеуге жарамды бөліктерінің (нетто) шығындалу пайызы 

Азық-түлік

Жеуге жарамды бөліктің (нетто)шығыны, %

Азық-түлік

Жеуге жарамды бөліктің (нетто)шығыны, %

Балғын картоп, пісіру

6

Сәбіз езбесі, бөктіру

27

Картоп, пісірілгенді қуыру

23

Тартылған ет салынған бұрыш

28

Картоп, шикіні қуыру

35

Ақ желкен, шала қуыру

45

Балғын ақ қауданды қырыққабат, пісіру

10

Қызылша, қабығымен пісіру

21

Балғын ақ қауданды қырыққабат, бұқтыру

28

Сиыр еті, пісіру

43

Пияз, шала қуыру

35

Сиыр еті, бифштекс

34

Пияз, сақина түрінде қуыру

69

Тауық еті, пісіру

30

Тазартылған сәбіз, пісіру

1

Тауық еті, қуыру

37

Сәбіз, тандырда пісіру

30

Көксерке балығы, қуыру

25