Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарында оқу жетістіктерін сырттай бағалауды өткізу жөніндегі нұсқаулық
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің міндетін атқарушының 2012 жылғы «6» сәуірдегі № 151 бұйрығымен бекітілген
Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарында оқу жетістіктерін сырттай бағалауды өткізу жөніндегі нұсқаулық
1. Жалпы ережелер
1. Осы нұсқаулық «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және білім беру ұйымдарында оқу жетістіктерін сырттай бағалауды (бұдан әрі - ОЖСБ) ұйымдастыру және жүзеге асыру тәртібін анықтайды. 2. Нұсқаулық меншік нысандары мен ведомстволық бағыныстылығына, типтері мен түрлеріне қарамастан білім беру ұйымдарында жүзеге асады. 3. Білім беру ұйымдарындағы ОЖСБ-ның міндеттері: 1) білім алушылардың оқу жетістіктерін мониторингілеуді жүзеге асыру; 2) оқу процесін ұйымдастырудың тиімділігін бағалау; 3) білім беру ұйымдары көрсететін білім беру қызметінің сапасына салыстырмалы талдау жасау болып табылады. 4. ОЖСБ-ны өткізу мерзімін білім саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі - уәкілетті орган) белгілейді.
2. Жалпы орта білім беру ұйымдарында ОЖСБ-ны өткізу
5. Жалпы орта білім беру ұйымдарында ОЖСБ негізгі орта, жалпы орта білім алуды аяқтағаннан кейін: негізгі мектепте (9 (10)-сыныптан кейін – оқытудың одан әрі траекториясын айқындау мақсатында; жалпы орта (бейіндік) мектепте – оқу жетістіктерінің деңгейін бағалау мақсатында өткізіледі. 6. Негізгі орта білім деңгейіндегі ОЖСБ білім алушылар білім алып жатқан білім беру ұйымдарының базасында өткізіледі. 7. ОЖСБ-ны өткізу қағидаларының сақталуын бақылауды Білім және ғылым саласындағы бақылау комитетінің Білім саласындағы бақылау департаменттері және Министрліктен жіберілген уәкілетті өкілдер жүзеге асырады. 8. ОЖСБ кешенді тестілеу нысанында қағаз жеткізгіш сияқты қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен жазбаша тапсырмаларды қолдану арқылы өткізіледі. 9. Тапсырмалар жалпы білім беретін оқу бағдарламаларының негізінде әзірленеді, олардың мазмұны аталған бағдарламалардың шеңберінен шықпауы тиіс. 10. 9 (10) сыныптарда ОЖСБ рәсімдеріне міндетті түрде қазақ тілі және уәкілетті орган жыл сайын белгілейтін 3 пән енгізіледі. 11. Әрбір пән бойынша тест тапсырмаларының саны – 20. 12. Тестілеуге 4 пән бойынша 120 минут (2 сағат) беріледі. 13. ОЖСБ-ның нәтижесі әрбір дұрыс жауап үшін 1 балмен бағаланады. 14. Нәтижелерін өңдеу ұлттық бірыңғай тестілеуді өткізу пункттерінде жүргізіледі. 15. ОЖСБ-ның нәтижелері оқушылардың назарына ол аяқталғаннан кейін күнтізбелік 3 күн ішінде жеткізіледі. 16. ОЖСБ-ның нәтижелерін рейтингтік зерттеу жүргізетін ұйымдар пайдалануы мүмкін. 17. Тестілеуді жүргізуге дайындық барысында оқушылармен тестілеу материалдарын толтыру бойынша түсіндіру жүмыстары жүргізіледі, ОЖСБ рәсімін өткізу тәртібімен таныстырылады. Оқушыларға: 1) бір орыннан екінші орынға ауысуға; 2) кезекшінің рұқсатынсыз тестілеу материалдарын ашуға; 3) тестілеу материалдарын басқа оқушының материалдарымен айырбастауға; 4) калькуляторды, анықтамалық әдебиеттерді (Менделеев және тұздардың ерігіштігі кестесінен басқасын), электрондық жазба кітапшаларын, корректор сұйықтығын және байланыс құралдарын пайдалануға; 5) басқа оқушылармен сөйлесуге және көшіруге, шпаргалка және басқа да анықтамалық материалдарды қолдануға; 6) кезекшінің және Министрлік өкілінің рұқсатынсыз аудиториядан шығуға рұқсат етілмейді.
Оқу жетістіктерін сырттай бағалау
Қазақстанда оқушылардың білім деңгейін сырттай бағалау үлгісі енгізілуде. Қазақстанда оқушылардың білім деңгейін сырттай бағалау үлгісі енгізілуде. Оқушылардың білім деңгейін сырттай бағалау 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік білім беруді дамыту бағдарламасында көзделген білім беру ұйымдарына мониторинг жүргізудің бір түрі болып табылады.
«Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту - Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына арнаған Жолдауында Елбасы білім беру сапасын арттыру үшін осы салаға жаңа әдістер енгізу керектігін айтқан болатын.
«Білім беру саласын жаңғырту барысында біз бірқатар шараларды жүзеге асыру керекпіз. Ең алдымен, білім беру үрдісіне заманауи әдістер мен технологиялар енгізу керекпіз. Екіншіден, педагогикалық құрамның сапасын арттыру ерекше маңызға ие», - деді Елбасы Н.Ә.Назарбаев.
Қазақстанда оқушылардың білім деңгейін сырттай бағалау білім беру қызметтерінің сапасын бағалау мен оқушылардың білім бағдарламаларын игеру деңгейін анықтау мақсатында жүзеге асырылатын болады.
Білім және ғылым министрлігінің мәліметінше, оқушылардың білім деңгейін сырттай бағалау 2011-2012 оқу жылдарынан бастап қолға алынды. Мысалы, оқыту сапасына мониторинг жүргізу ісі негізгі мектепте (9 сыныпта кейін), сондай-ақ білім беру бағыттары бойынша білім беру бағдарламаларының игерілуіне мониторинг жүргізу мақсатында таңдалып, жоғары оқу кезінде (4 куруста) іске асырылады. Тапсырмалар жалпы білім беретін оқу бағдарламаларының негізінде әзірленеді. Оқушылардың білім деңгейлері заманауи ақпараттық технологияларды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
«Оқушылардың білім деңгейін сырттай бағалау ісіне 9 сыныпта қазақ тілі және жыл сайын үрдіс басталар кезде уәкілетті орган анықтайтын тағы 3 пән кіреді. Мониторинг жүргізілетін оқу бағыттары мен жоғары оқу орындары жыл сайын анықталып отырады», - деп аталып өтілген ҚР Білім және ғылым министрлігінің ақпаратында.
Айта кетерлігі, Қазақстан 2007 жылдан бастап білім беру сапасын бағалау жөніндегі Халықаралық Қауымдастықтың мүшесі атанған. Әлемнің көптеген елдерінде жалпы орта білім сапасын бағалау үшін ұлттық емтихандар үлгісінде тәуелсіз сыртқы бағалау жүргізіледі. Және де әрбір елде бағалау жүргізу үлгісі өз қырымен ерекшеленеді.
Мектеп пен жоғары оқу орнында да қолданылатын бір емтихан тапсыру үлгісі ең көп таралған үлгі болып табылады (Ресей, Түркия, Болгария, Венгрия, Дания, Израиль, Үндістан, Италия, Норвегия мен Финляндия елдері). Сонымен қатар, сырттай орталықтандырылған және мектеп ішінде жүргізілетін екі сатыдағы бақылау үлгісі біршама елдерде кеңінен таралған (Греция, Латвия, Македония, Словакия Республикасы, Словения, АҚШ, Чех Республикасы).
Осылайша, тестілеуді оқушылардың білім деңгейін сырттай бағалау тетігі ретінде пайдаланатын елдер қатары жыл санап артып келеді. Осы мониторингтің нәтижесі Қазақстанның білім беру мекемелері көрсетіп отырған білім сапасын бағалауға мүмкін.
