1-тарау. Жалпы ережелер
1. Осы Білім алушылардың білім жетістіктеріне мониторинг жүргізу қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 5-бабының 12) тармақшасына сәйкес әзірленді және бастауыш және негізгі орта білім, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру деңгейінде білім алушылардың білім жетістіктеріне мониторинг (бұдан әрі – ББЖМ) жүргізуді ұйымдастыру және өткізу тәртібін айқындайды.
2. Бастауыш, негізгі орта білім беру ұйымдарында ББЖМ білім алушылардың білім сапасын тиісті білім беру деңгейінің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкестігін бағалау мақсатында жүзеге асырылады.
3. Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында ББЖМ жалпы білім беретін пәндерді және (немесе) кәсіптік модульдерді немесе жалпы кәсіптік, арнайы пәндерді меңгеру деңгейін техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкестігін бағалау мақсатында жүзеге асырылады.
4. Мониторинг әдістемелік көмек көрсете және білім беру сапасын қамтамасыз ету бойынша ұсынымдар әзірлей отырып, білім беру жетістіктерін жинауды, өңдеуді және жүйелі талдауды қамтиды.
5. Осы қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1. Тест спецификациясы – тесттің жалпы сипаттамасы, тапсырманың саны мен мазмұны, тестті және оның жекелеген тапсырмаларын орындау уақыты жазылатын құжат;
2. Уәкілетті өкіл – Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің өкілі.
2-тарау. Білім алушылардың білім жетістіктеріне
мониторинг жүргізу тәртібі
6. Бастауыш және негізгі орта білім беру ұйымдарында ББЖМ Заңның 55-бабының 4-тармағына сәйкес 4 және 9-сынып білім алушыларының арасында жүргізіледі.
7. Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында ББЖМ Заңның 55-бабының 4-тармағына сәйкес жалпы білім беретін пәндер бойынша 2-курс және (немесе) кәсіптік модульдер немесе жалпы кәсіптік, арнайы пәндер бойынша 3-курс білім алушыларының арасында жүргізіледі.
8. Тестілеу тестіленушілер оқитын орта білім беру, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының базасында өткізіледі.
9. Мониторингке үйде (денсаулық жағдайы бойынша) немесе ұзақ уақыт емдеуді қажет ететін балаларға арналған санаторийлік үлгідегі сауықтыру мекемелерінде білім алушылардан, сондай-ақ тестілеу кезінде науқастануына байланысты қатыспаған адамдардан (медициналық анықтаманың болуы) басқа осы Қағидалардың 6, 7-тармақтарында көрсетілген барлық білім алушылар қатысады.
10. Білім алушылардың білім жетістіктеріне мониторинг жүргізілетін орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының тізбесін Заңның 55-бабының 6-тармағына сәйкес жыл сайын білім беру саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) айқындайды. Білім беру ұйымдарын іріктеу кездейсоқ іріктеу әдісімен жүзеге асырылады және 25 пайызды құрайды.
11. Тапсырмалар саны мен нысаны, сондай-ақ тестілеуге бөлінетін сағат саны тест спецификациясында айқындалады және уәкілетті орган бекітеді.
12. Мониторинг жүргізу басталғанға дейін Министрліктің уәкілетті өкілдері үйлестірушілер мен білім алушыларға тестілеу рәсімі бойынша нұсқау береді.
13. Тестілеу барысында білім алушылар үйлестірушілердің нұсқауларын орындауға міндетті. Тестіленуші адамдар басқа тестіленуші адамдармен сөйлеспейді, қағаз, электрондық және өзге де ақпараттарды қолданбайды. Тестілеуден өту кезінде тестіленуші калькуляторды, анықтамалық әдебиетті (Менделеев кестесі мен тұздардың ерігіштігі кестесінен басқа), электрондық жазба кітапшаларын және қабылдайтын-беретін электрондық құрылғыларды (оның ішінде ұялы телефондар мен өзге де электрондық жабдықтарды) пайдаланбайды.
14. Тестілеу кезінде аудиторияға Министрліктің өкілі мен Министрлік өкілдері тобының жетекшісімен бірге ұйым басшысы ғана кіреді.
15. Аудиториядан шығу тек дәліз кезекшісінің алып жүруімен ғана қарастырылған.
16. Тестіленудің басталуына кешігіп қалған білім алушылар тестілеуге жіберілмейді.
17. Мониторинг жүргізу кезінде білім алушылардың білім сапасына әсер ететін факторларды анықтау үшін тестіленушілер, мұғалімдер және орта білім беру, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының әкімшілігі арасында сауалнама жүргізіледі.
18. Тестілеу барысы туралы статистиканы толтыру және ҰТО-ға жіберу тестіленушілердің әрбір тобының жұмыс күнінің аяқталуы болып саналады.
3-тарау. Білім алушылардың білім жетістіктеріне мониторинг жүргізу нәтижелері
19.Мониторинг нәтижелерінің құқықтық салдары болмайды, білім алушылардың үлгеріміне әсер етпейді және білім алушыларды қайта оқу курсына ауыстыру немесе қалдыру үшін негіз болып табылмайды.
20. Мониторинг нәтижелері білім беру ұйымдарының назарына ол аяқталған күннен кейін үш жұмыс күні ішінде жеткізіледі.
21. Мониторинг нәтижелерін уәкілетті орган әдістемелік ұсынымдар әзірлеу үшін пайдаланады.
22. Мониторинг нәтижелері бойынша әдістемелік ұсынымдар білім беру ұйымдарының назарына ол аяқталған күннен кейін үш ай ішінде жеткізіледі.
23. Мониторинг нәтижелері бойынша білім беру ұйымдарында білім алушылардың қол жеткізу деңгейі туралы объективті ақпарат алу және олардың білім берудің келесі сатысына көшуге дайындығын жоспарлау үшін білім беру сапасын зерттеуге бағытталған диагностикалық жұмыс жүргізіледі.
24. Мониторинг нәтижелері бойынша уәкілетті орган білім беру саласындағы ағымдағы ахуалды бағалауды көрсететін талдамалық есеп қалыптастырады, оны рейтингтік зерттеулер жүргізетін ұйымдар пайдаланатын және Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесінің жай-күйі мен дамуы туралы Ұлттық баяндамаға енгізілетін болады.
25. ББЖМ нәтижелері туралы ақпарат уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырылады.
4-тарау. Білім алушылардың білім жетістіктеріне мониторингті ұйымдастыру және өткізу жөніндегі өкілеттіктерді бөлу
«Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабына сәйкес белгіленген білім беру саласындағы өкілеттіктерді іске асыру мақсатында білім беру жетістіктеріне мониторинг ұйымдастыру және жүргізу, білім беру сапасын арттыру, білім беру процесін ұйымдастырушылық-әдістемелік және кадрлық қамтамасыз ету жөніндегі мынадай функциялар жүзеге асырылады.
-
Уәкілетті орган:
- өз құзыреті шегінде мониторингті нормативтік-құқықтық жағынан қамтамасыз етеді;
- білім беру мониторингінің қатысушыларын және жұртшылықты бір ай бұрын мониторинг дайындау және жүргізу жөніндегі жұмыстар туралы хабардар етуді қамтамасыз етеді;
- мониторингті ұйымдастыру және жүргізу тәртібінің сақталуын бақылауды жүзеге асырады;
- мониторинг жүргізу нәтижелері бойынша талдамалық есеп жасайды.
-
«Ұлттық тестілеу орталығы» республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорны (бұдан әрі – ҰТО):
- мониторинг жүргізу бойынша тест тапсырмаларының макеттерін әзірлейді;
- бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлейді;
- мониторингке қатысушылар туралы деректер базасын қалыптастырады;
- уәкілетті орган белгілеген мерзімде мониторинг жүргізеді;
- тестілеу процесін техникалық сүйемелдеуді қамтамасыз етеді;
- мониторинг нәтижелерін статистикалық өңдеуді жүзеге асырады;
- мониторинг нәтижелерінің статистикасын уәкілетті органға ұсынады.
-
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы (бұдан әрі – ҰБА):
- мониторинг нәтижелері бойынша кешенді талдау жүргізеді;
- білім беру сапасын арттыру мақсатында мониторинг нәтижелері негізінде білім беру ұйымдарына әдістемелік ұсынымдар әзірлейді;
- мониторинг қорытындысы бойынша ұсынымдар енгізеді;
- тестіленушілердің жұмысында жиі кездесетін қателер анықталған жағдайда тест тапсырмаларының сараптамасын жүргізеді.
30.Білім басқармасы:
- мониторингке ұйымдастырушылық-ақпараттық қолдау көрсетеді;
- білім беру қызметтерін ұсыну сапасын жақсарту мақсатында білім беру ұйымдарымен өзара іс-қимылды жүзеге асырады;
- білім берудің ағымдағы жағдайы туралы ақпаратты жинақтайды және қажеттілігіне қарай оқыту процестерін түзетеді;
- педагогтердің біліктілігін арттыру жұмысын ұйымдастырады;
- білім беру ұйымдарымен жүргізілген жұмыстар туралы ақпаратты уәкілетті органға ұсынады: орта білім беру ұйымдары бойынша келесі жылдың 15 қаңтарына дейінгі мерзімде; техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары бойынша – келесі жылдың 15 шілдесіне дейін.
31.Орта білім беру және техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары (ОБ және ТКОБКБ):
- мониторинг жүргізу үшін білім алушылардың деректер базасын қалыптастырады;
- мониторинг жүргізу және нәтижелері туралы педагогтерді, білім алушыларды және олардың ата-аналарын хабардар етеді;
- мониторинг жүргізу бойынша үйлестірушілерді тағайындайды;
- уәкілетті орган белгілеген мерзімде мониторинг жүргізеді;
- оқу жылы ішінде мониторинг қорытындысы бойынша білім алушылармен кемшіліктерді жою жұмысын жүргізеді;
- мониторинг қорытындысы бойынша анықталған проблемаларды ескере отырып, педагогтердің біліктілігін арттыруды ұйымдастырады;
- ұсынылатын білім беру қызметтерінің сапасын жақсарту, оның ішінде білім беру процесін ұйымдастырушылық-әдістемелік және кадрлық қамтамасыз ету мақсатында мониторинг нәтижелері бойынша басқарушылық шешімдер қабылдайды.
