2021 жылдың 13 қарашасы күні «Қоршаған ортаны қорғау» үйірмесінің жетекшісі Б.Т. Аяшева оқушылар үшін қалалық саябақта күзгі экскурсия өткізді.

    Бұл сабақтың мақсаты – қалалық саябақтың мысалында  оқушыларға күз мезгілінде орын алатын табиғат өзгерістерін көрсету, күздің өсімдіктер, жәндіктер мен құстар өміріне тигізетін әсері жайлы ақпарат беру. Жансыз табиғат пен адамның байланысы жайлы әңгімелеп, балалардың күздің белгілері туралы ойқорытуын қалыптастыру. Байқампаздығын  дамытып, табиғатқа сүйіспеншілікпен қарауға баулу.

 Саябаққа жасалған саяхат соңында оқушылар өз ойларын төмендегідей қорытындылады:

1) Ауа температурасының төмендеуімен бірге ағаштардың түсі де, түрі де өзгереді, тез жапырақ төгіп, жалаңаштанады. Аяздан кейін ағашта, тіпті,  жапырақтар та қалмайды.

2) Жапырақтарды төгу арқылы ағаштар өз-өзін құрғаудан сақтайды, өйткені ағаш жапырақтары ылғалдың көп мөлшерін буландырады. Суықтың түсуімен топырақ салқындап, ылғал көбейеді. Ал өсімдіктердің тамыры салқын суды сіңірмейді.

   Сонымен қатар, қыста бұтақта қалған жапырақтар  ағаш үшін қауіпті болуы да мүмкін: бұтақтар қардың ауырлығынан сынып та кетеді.

3) Қылқан жапырақты ағаштардың жапырақтары түкті, қабыршақты болып келеді. Мұндай жапырақтар басқа өсімдіктердің жапырақтарына қарағанда ылғалды аз буландырады. Міне, оларда кеуіп қалу қаупі жоқ. Сонымен қатар, жіңішке түкті инелерінде қар тұрмайды. Яғни, қылқан жапырақты ағаштарда қар көп  жиналмайды, бұтақтар қардың салмағынан сынбайды. Мұнда бұтақтардағы инелердің және ағаштың бұтақтарының да орналасуы  маңызды рөл атқарады. Мысалы, шыршаның инелері өте тегіс келеді. Бұтақтардың екі жағында орналасқан олар тегіс тайғақ бетті құрайды. Бұтақтардың өздері де ағаштың негізгі діңгегіне қатысты төмен орналасқан. Сондықтан қардың олардың үстінен төмен қарай оңай сырғып кетеді.

4) Жалпы, құстар әртүрлі тағамдармен қоректенеді. Олардың көпшілігінің негізгі тағамы – жәндіктер, жемістер мен өсімдіктердің тұқымдары.  Суық түскеннен кейін жәндіктер жоғалып кетеді, өсімдіктердің де  жемістері мен тұқымдары азаяды. Сондықтан құстар жылы жерге – яғни, қорек бар жерге жер ауады. Шымшықтар, торғайлар, қарғалар адамдардың тұрағына қарай жақын келуге тырысады, өйткені мұнда тамақ  оңай табылады. Сонымен қатар, қыста біздің жаққа  сарышымшықтар мен суықторғайлар ұшып келеді. Қыстайтын құстар ағаш бұтақтарында қалып қойған жемістер мен өсімдіктердің тұқымдарымен қоректенеді, жасырынған жәндіктерді тауып жейді.

    Қалалық саябақта қыстап қалған құстарды қорғау үшін арнайы орындар бөлініп, қоректенетін астаулар, суықтан қорғайтын құстар үйі әзірленген.

     Экскурсия кезінде балалар құстарға жем шашып, оларға азық тастады.