Тақырыбы: "Бүгінгі күн - кешегінің жемісі- ертенгінің өркені"

Мақсаты: Халқымыздың сандаған ғасырлар бойы жинақталған баға жетпес қазынасын, құндылығын дәріптеп, туған жеріміздің тарихын, мәдениетін, этнографиясын ұлыларымыздың ұлылығын, даналарымыздың даналығын үлгі тұтып жүйелі түрде ашылған әр көрмеміз арқылы екі тілде дамытып насихаттау болмақ.

Болжам: Егер халқымыздың ғасырлар бойы жинақталған асыл қасиеттерін, қол өнерін, салт дәстүрлерін жас ұрпақтың бойына барынша еңгізсек, туған өлкеге деген сүйіспеншілігін тәрбиелесек, онда Отанға, өз ұлтына, ұлттық дәстүрге, халық өнеріне деген адалдық, адамгершілік, интернационалдық, патриоттық, жан - жақты дамыған зерек азамат болуы даусыз.

__________________________________________

Этномұражай – руханият бесігі

Гимназия этномұражайы – халық даналығының мәдениеті мен руханилығының тәрбиелік тағылымының жалпы адамзаттық құндылықтардың асыл қазынасын паш етуші орын. Ата-бабамыздың рухани қазыналарын қалтқысыз теріп, танып, мұрасын жалғастырсақ. Туған жердей көзге ыстық салт-дәстүрлерімізді, киелі қолөнерімізді жоғалтпасақ. Халқымыздың мыңдаған ғасырлардан тарихын, мәдениетін, ұлтымыздың тыныс-тіршілігін, ерлігін білсек.

Қазақстан – тәуелсіз ел. Сол тәуелсіздік жолында қазақ бабам не көрмеді десеңші?! Еліміздің басынан азап та, аштық та, сұм соғыс та, қаншама қиыншылықтарда өтті. Біз оларды ешқашан ұмытпаймыз. Себебі, бұл-тарих. «Өткенімізді ұмытсақ, болашақ бізді кешірмейді» деген ұлы даналықты жадымызда ұстаймыз.

Өткенімізді түсінбейінше, қазіргі жетістігімізді бағалай алмаймыз. «Кешегі тарих бүгініміздің іргетасы – ертеңіміздің іргесі». Біз өз уақытымыздың баласымыз, өткен ұрпақтың жалғасымыз. Өткенімізден тек жақсылық үйреніп, тарихи-мәдени даму кезеңдерін дәріптеудеміз. Ұлтымыздың рухани құндылықтарын өнер арқылы бойымызға сіңірудеміз.

Руханият бесігінде қаншама шәкірттер халқымыздың төл мәдениетінен, рухани қазынасынан нәр алып, білімді, білікті, жігерлі, Отансүйгіш азамат болып қалыптасты.

Сонау алыс ғасырлар мұң шаққандай,

Ата-баба сырлар шертіп жатқандай.

Сол сырларға, сол мұңдарға елеңдеп,

Бабалар әлемінде maп өзің болғандай.

Этнопедагогика негізінде оқушылардың шығармашылық іс-әрекетін дамыта отырып, рухани-адамгершілік тәрбие қалыптастырудағы әдістемелік-тәжірибелік бағдарлама

Мақсаты: Ұлтымыздың төл мәдениеті, салты, дәстүрі, әдеті, ғұрпы, рухани құндылықтары арқылы бағдарланған әсемдікпен қаруланған ұлттық тәлім нәрімен сусындаған халық игілігін жасаушы білімді, білікті, дарынды болашақ азаматты тәрбиелеу.

Ұраны: «Бүгінгі күн - кешегінін жемісі, ертеңгінің өркені».

Негізгі міндеттері:

- ұлттық мұра, ұлттық құндылықтар негізінде оқушылардың рухани байлығының дамуына жағдай жасау, тарихи санасын, ұлттық сезімін ояту;

- ұлттық қағидалар негізінде оқушыларды салауатты өмірге баулу, ізгілікке, ұжымдық пен патриотизм бастамасына тәрбиелеуге, көп дүниені өз қолымен жасай алуды және жасалған дүниеге қуана білу, оны насихаттау;

- Ұлттық мәдениеттің, өнердің даму негіздерімен таныстыру;

- оқушыларға көркем-эстетикалық тәрбие беру арқылы еңбек сүйгіштікке үйретіп, әсемдік талғамын дамытып, адамгершілік пиғылын қалыптастыру;

- отаншылық рухта тәрбие беру, халық даналығын дамыту.

Мазмұны:  Ақылмен ойлап білген сөз

Бойыңа жұкпай сырғанар.

Ынталы жүрек сезген сөз

Бар тамырды қуалар .

Абай

Болжам:Егер халқымыздың ғасырлар бойы жинақтаған асыл қасиеттерін, қол өнерін, салт-дәстүрлерін жас ұрпақтың бойына барынша енгізсек, онда Отанға, өз ұлтына, ұлттық дәстүрге, халық өнеріне деген адалдық, адамгершілік, патриоттық, жан-жақты дамыған зерек азамат болуы даусыз.

Жұмыс түрлері: Оқушылардың шығармашылық, іскерлік жүмыстары, көрме, экскурсия, саяхаттар.

Құралдары: Ұлттық және қазіргі замаңғы музыка, қолөнер туындылары, әдеби және мәдени мұра, өнер туындылары.

Нәтижесі: ізгілікке бағдарланған, ұлттық сана-сезімі қалыптасқан болашақ Қазақстан азаматы деген атаққа лайық болатын адам тәрбиелеу.

Түсініктеме: Қарағанды қаласы №92 қазақ гимназиясында 1997-1998 оқу жылында этнографиялық мұражай ашылды. Ол қазіргі кезде тәрбие жүйесініңұйтқысы, гимназия өмірінің бір тынысы. Гимназияның көп қырлы жұмысының бір бөлігі болғандықтан бүкіл тәрбие процесімен шебер біітаныстыруды талап етеді. Оқыту мен тәрбие процесі бір-бірімен ұштасып, бірін-бірі үнемі толықтырып отырады. Оқушының шығармашылық қабілетін, жалпы адамзаттық қасиеттерін қалыптастыруға бағыттайды. Жас ұрпақты еңбекке, өнер, білім машықтарын меңгертуге, Отанын, туған жерін сүюге баулып, ойласу қабілетін дамытып, имандылыққа, инабаттылыққа тәрбиелейді. Бұл міндетті шешудегі шаралардың қайнар бұлағы - гимназия этномұражайы халық педагогикасымен ұштасып, көздеген мақсатқа жетуге ұмытылуда, ұлттық тәрбиені жүзеге асыруда. Мұражайда талапқа сай өткізілген әрбір саяхат, экскурсиялар, ашылған көрмелердің әсері мол. Көрермендердің есіне көп уақыт бойы ұмытылмай жүретіні де одан алған әсерден болар.

Мұражайдағы қойылған негізгі экспонаттар - сюжеттік қуыршақ кейіпкерлер, панно, коллаж, мозайка, сурет, тағы басқа. Оқушылардың бейнелеу, еңбек сабақтарында жасалған шығармашылық жұмыстары, қол өнері, құрастырылған әр композицияның танымдық мәні ерекше. Қуыршақ кейіпкерлер XIX ғасыр аяғы мен XX ғасыр басындағы қазақтардың өмірін бейнелі түрде көрсеткен. Оларды әзірлеу барысында, оқушылар өз беттерімен ізденуге, шығармашылық қабілетін танытуға мүмкіндік алады. Дайындықтың өзі, оқушылардың ұлттық сана-сезіміне, өмірге деген көзқарасына, мінез- құлқына, шеберлігіне, рухани дамуына әсер етіп, оларды ойлы іске жұмылдырады.

Жаңа көрмені әзірлеуде маңызды да қиын сәті - әдеби-музыкалық сценарий құру. Онда тақырып бойынша орындалатын композициялар, бейне- көріністер, әдеби-музыкалық көркемдігі, мазмұндылығы, мәдени-эстетикалық қырлардың бір-бірімен сәйкес келуі.

Сценарийде тек тақырыпқа сай материал берумен шектелмей, идеясын ашып көрсету және де жансыз сыр шертіп тұрған бейнелерге үн беріп, сыр ашқызатын саяхатшылардың белсенділігін арттыру әдістері қарастырылады.

Тақырыпты ашатын фрагменттер, бірінен-біріне ауысу, яғни мұнда қойылған экспонат, панно, коллаж, суреттердің кездесуі, рет-ретімен баяндалуы ойласады.

Мұражайға келген көрермендер көз алдына уақыт тынысын, дәуір үнін, ғасырдан ғасырға созылған ата-бабаларымыздың салт-дәстүрін, өмірін, артта қалған ғасырлардың қатпар-қатпар қойнауына қол созғандай болады.

Атамыз А.Байтұрсынұлы сөзіне тоқталсақ «Біздің заманымыз-өткен заманның баласы, келер заманның атасы» деген екен. Мағынасы өте терең. Өткенді білмеген ұрпақ болашағын барлай алмайды. Ал, біздің этно- мұражайда ұлтымыздың өткені, ежелгі мәдениеті, салт-дәстүрі, әдет-ғұрпы, өнері, ел өмірінің шаруашылығы мен этнографиясы.

Қазіргі мына интернет, жаһандану заманында әр күн, әр сағат сайын ұланғайыр өзгеріс, жаңалықтармен танысудамыз. Дегенмен, ата-бабаның тарихи-мәдени мұрасын игеру, халқымыздың дәстүрлі өнерін, ұмытыла бастаған тұстарын зерттеу, рухани құндылығымызды қастерлеу бұл біздің мұражайымыздың басты мақсаты болып келеді.

Тарихтың өлшемі - уақыт. Өткен күндер, жылжыған жылдар сол тарих томының бір-бір парағына айналды. Бірақ ол, сол күйінше жабылып қалмақ емес. Себебі «Өткенсіз - бүгін жоқ»- деген қағидаға сүйенер болсақ, тарихымыз – болашаққа бағдар, келешекке сабақ болмақ.

Мұражай жетекшісі – тәрбие жүйесінің ұйытқысы, режисер, сценарийдің авторы, сыншысы, қоюшысы

Тәрбие ұжым – оқушылар, саяхатшылар, шебер қолдар

Оқушылар – өнер деңгейінде және өнер құралдары мен өнер туындысын орындаушылар

Саяхатшылар – ойы ұшқыр, қызықтыра еліктіре білетін саяхат жүргізушілер, насихатшылар

Көрермендер – қонақтар: ата-аналар, оқушылар, студенттер, ұстаздар, сынып жетекшілер.

Этнографиялық мұражай ЮНЕСКО жобасы негізіндегі V республикалық “Балалар әлемді бейнелейді. Қазақстан” атты конкурсында дипломмен марапатталған. Балалардың үздік шығармашылық туындылары “Альбомная серия. Дети рисуют мир. Казахстан” кітабына енген.

Мұражай тынысы туралы баспасөз беттерінде үздіксіз мақалалар жарияланып отырылады. Әр тақырыпта өткен көрмелер жылдар бойы қызықтаған қалалық, облыстық, республикалық семинарға қатысушы мұғалімдер, ата-аналар, оқушылар_, студенттер өз ойларын мұражай кітапшаларына жазып отырады.

Мұражайда өткізілетін барлық шаралар этномәдениет,этнопедагогикаға негізделіп құрылған. Бұл халқымыздың ұлттық мүддесі мен мұраты.

*****

Этнографиялық мұражай фотогалереясы