Балалардағы және жасөспірімдердегі семіздік мәселелері.

Семіздік(артық салмақ)-бұл тері  астындағы  талшықтарда  және ағзадағы басқа да  тіндеріне жиналған  артық  май.Кәзірге кезде бұл  күрделі мәселе болып отыр ,өйткені  семіздіктін себебі көп болғанымен ,тиімді күресу жолдары  табылмаған.Семіздіктін  дамуы  әртүрлі  факторлардан болады. Бірінші  түрі  семіздік (алиментарлы-конституционный) еш бір ауру мен   байланысы жоқ ,отбасылық салтына да байланысты болуы мүмкін :

 -Тұқымқуалаушылық.

-Тағамның  дұрыс құрылмаған рационы мен  режим сақталмауына    

   байланасты.

- Тағам майлы және құнарлы болып,қимыл аз болуынан  .

- Тамақты  мөлшерінен  тым коп жеп қойып ,соңынан өкіну.Ауру емес 

   жүйке бұзылуына  байланысты. Психотерапия  көмегі қажет.

 

Екінші түрі әр түрле ауруларға байланысты:

 -Гипотериоз(щитов.жел.),гиперинсулинизм(үйқы безі- қант мөлшері).  

 -Гиперкортицзм(кора надочечников).

 -Бас аурулары(ми қабынуы т.б.).

 -Дәрі дәмектер қабылдағаннан(гормондар,стероидтар).

Семіздіктін бұл тұрінін себебтері  міндетті түрде емделуге тиісті  маман дәрігерлер мен. Қажетті ем алған  кезде   салмақ орнына түседі.

 

Семіздіктін бірінші  түрін емдеу    көп  теген   іс-шараларды   жасауын  қажет   етеді:

  -Диета 

 -Ішкен  тағамның  көлемі көп болғаны мен  құнарлығы ,жай еритін майылар аз болуы тиіс.

   -Көп мөлшерде су ішу қажет (бүйрек ауруы болмаса және  артер.гипертон.).

Ағзаға  дәрумендер мен микроэлементердің  қажетіне қарай  түсіп түруын қадағалау,егер  ішкен тағамдағы  дәрумендер көлемі жеткіліксіз  болса дәрі түрүндегі дәрумендерді қабылдап толтыру қажет етеді.

Шылым шегу ,алкогольдік  ішімдік тен  бас тартып және шай,кофе ішуді  азайту.

Тамақты  аз  мөлшері мен бірақ , жиі  ішіп отырған дұрыс.

Жатарға тамақ ішпеген  абзал.

Физикалық қимылды көбейту,жаяу жүру,жоғарға этажға шыққанда  лифтке мінбей  саты  мен шығу. Тұрақты тұрде арнайы жаттығулар  жасау керек.

 

Балалар мен  жасөспірімдердін   семіздігі  4  дәрежеге  бөлінеді:

1 дәреже –салмақ  10-29 % артық ,

2 дәреже-  30-49 %,

3 дәреже -  50-99 %,

4 дәреже  -артық салмағы 100  %  және 100  %аса.

1 дәрежелі семіздік   кезінде тағамның шектеу қажет емес ,ең бастысы баланың  тамақты артық жеп қоймауын қадағалау.

2 дәрежелі семіздік кезінде –бала тағамының құндылығын азайту керек,тез сіңетін көмірсулар мен  және баяу еритін майлар   есебінен.

3-4 дәрежедегі семіздік кезінде –диета күшейтіліп  ,бала тұрақты жатып емделуі қажет.

Егерде семіздік  қандайда  бір аурудың  себебінен  болмаса  ,семіздіктін емі ол диета,  диетолог –дәрігердін ақыл- кеңесі  арқылы ,баланы толық    медициналық тексеру ден өткізгеннен  кейн  арнайы емхана да ем алуы қажет.

Салмақ тастау кезіндегі тамақтанудын негізгі қағидалары:

1. Ішетін татағамнын құнарлығын 20-50 %төмендету (тағамға көкөніс, жемістердін көбейту арқылы ).
2. Тамақтану режимін сақтау –тәулігіне 5-6 рет тамақтану ,сонғы тамақ

           ішу уақыты  жатар алдында   3 сағат бұрын. 

     3)  Дәрігердің ұсынысы бойынша женілдету күндерін жасау.

     4)  Диета ұстанудің нәтижесін шығару үшін  ,арнайы жаттығуларды  

           жасау қажет.

Сонымен  қоса   бала ағзасынын дамып келе жатқандығын ескеру қажет, сондықтан да оған ең,бастысы ,ақуыз өнімдерімен қамсыздандыратын  нәзік

материалдар қажет.

Денесінің   артық салмағы бар балаларға  майсыз ірімшік ,айран,құрамында майы аз сүт  ішу қажет.Салаттарды, дайын  асты  табиғи түрдегі  өсімдік   майына араластырып беру керек.

Бұл балаларға  тағам мөлшерінен нашар қорытылатын және ағзада белсенді түрде жиналатын  сутектектендірілген майлар мүлдем алынып тасталады,

 сиыр,қой,шошқа  майлары,маргарин, сонымен   қатар қант,тәттілер кондитерлік өнімдер ,жарма макарон сияқты  тез сіңірілетін  көмірсуларды  қабылдауға шектеу  қою қажет.

Семіздікке бейім балаларға нан  ерекше  ірі тартылған ұннан  болуы тиіс,көмірсуларды ондай бала негізінен ,көкөністер мен  жемістерден  алады.

Ас мәзіріне қияр,қырыққабат,қызылша,асқабақ ,сәбіз,қызынақ қсып даярлау керек.Картопты құрамында  крахмал  көп  болғандықтан оны асқа аздап қосқан жөн.

Семіздігі бар балаларға әртүрлі  қышқыл-тәтті жеміс және жидектер ,табиғи сүреңсіз  шырындар ,сонымен қатар ,кептірілген жеміс-жидектер  пайдалы.

 

Балалар мен жасөспірімдердегі семіздіктің   алдын-алу.

 

   Бастапқы сәттен бастап  тәтті беруге болмайды.Ана сүтінде ,пайдалы заттар үлесін басқа ,ағзаны қанттың  қажетті мөлшерімен толықтыратын лактоза бар.

1-3 жастағы балалардың асқорыту жұмысының  бұзылуына ,және семіздікке бейімделуіне  соқтыратын  құндылығы жоғары  құнарсыз тағамдарды жеу,олар:түрлі фастфудтер,гамбургерлер,қытырлақ картоптер мен газдалған сусындар.

Тамақты күнделікті белгілі бір уақытта ішуді қатан ереже ретінде сақтау қажет.

Балалар мен жасөспірімдерді  қандай да бір спорт түрімен шұғылдандыру керек ,және  қозғалыс  белсенділігін ұлғайту қажет. Балаларға   дұрыс тамақтану  туралы  әнгіме   жүргізіп ,лекция лар окып  санитарлық ағарту жұмыстарын оөткізіп отыру керек.

Балалардың сыртқы дене бітімі мен салмағын бақылап ,отыру қажет.

 

 

 

 

 

Балалар   дұрыс тамақтану жөнінде ойланып ,салауатты өмір салтын ұстанайық!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«№ 18 ЖББОМ»КММ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Балалардағы және жасөспірімдердегі семіздік мәселелер

 

 

 

 

 

 

 

Орындаған:АхыбаеваМК

Тел:53-29-02

 

 

 

 

 

 

Қарағанды 2016