XX ғасырдың басында қазақ халқы аса ірі қоғамдық-саяси өзгерістермен қатар ауқымды рухани жаңғыруларды да бастан кешті. Ұлттық мәдениет пен әдебиеттің, білім мен ғылымның туын көтерген, жұртшылықтың санасына демократиялық ойлар сіңіріп, алға жетелеуге ұмтылған зиялы топ қалыптасты. Халықтың зердесіне сәуле түсіріп, санасын оятқан осы топтың рухани көсемі Ахмет Байтұрсынов еді.

Ахмет Байтұрсынов 1873 жылы 18 қаңтарда қазіргі Қостанай облысының Торғай өңіріндегі Сартүбек деген жерде дүниеге келеді.

Табиғатынан зерек әрі талапты бала Ахмет 1882—1884 жылдары көзі ашық ауыл адамдарынан сауатын ашып, хат таниды да, кейін жақын маңдағы ауыл мектебінде оқиды. 1886—1891 жылдары Торғай қаласындағы екі сыныпты орысша-қазақша училищеде, 1891—1895 жылдары Орынбордағы мұғалімдер даярлайтьш мектепте білім алады. Бұл жылдары ұлы ағартушы Ыбырай Алтынсариннің үлгісінде жұмыс істейтін, игі дәстүрлері мол жаңаша мектептер саны көбейген болатьш. Міне, осы тәрізді оқу орындарында оқып, сапалы білім алып шыққан Ахмет Байтұрсынов 1895 жылдын 1 шілдесінен өзінің мұғалімдік, ұстаздық қызметін бастайды. 1895—1897 жылдары Ақтөбе, Қостанай, Қарқаралы уездерінде ауылдық, болыстық мектептерде, екі сыныптық училищелерде сабақ береді.

1913—1918 жылдары өзі ұйымдастырған "Қазақ" газетінің редакторы бола жүріп, кең ауқымды әлеуметтік істер атқарады. Газет бетінде халык өмірінің аса күрделі мәселелерін көтереді. Елді оқу-білімге, ілгері ұмтылуға шақырады.

Алаш қозғалысының көсемі ретінде "халық жауы" деп атылған А.Байтұрсыновтың есімі де, шығармалары да көпке дейін жұртшылық үшін жабық болды. Тек тәуелсіз Қазақстан жағдайында ғана ақынның шығармалары жарық көрді, мұралары зерттеле бастады. 1988 жылы ақталғаннан кейін А. Байтұрсынов шығармаларының жинағы (1989), "Ақ жол" кітабы (1991) жарық көрді.

Жас қалам!

Ахметке атама!

                        Зымырап күндер өтті, жылдар өтті,

Кімдер кеп жерімізге, кімдер кетті.

Жанынан шуақ шашқан жомарт елім,

Бәрін де қабылдапты үндемепті.

Халқы үшін талай адам болды құрбан,

Солардың биігінде Ахмет тұрған.

Қазірде қазақ деген ел қалыпты,

Бәріне Ахмет ата болған ұран!

Нарикбай Нүркен, 4 «Ә» сынып оқушысы

Ахмет Байтұрсынов   - шебер аудармашы

Қазақтың маңдайға біткен жұлдызы,кесек тұлға,қазақ әдебиеті ғылымының  негізін қалаушылардың бірі, әдебиет теориясын алғаш жазған, дарынды ақын Ахмет Байтұрсыновтың тағы бір қыры-шебер аудармашы екені баршамызға мәлім. Байтұрсынұлы қалдырған бай мұраның тағы бір саласы — көркем аударма. Ол орыс классиктерінің шығармаларын қазақ тіліне аударып, көркем қазынаның бұл саласын байытуға мол үлес қосты. И.А. Крылов мысалдарының бір тобын қазақ тіліне аударып, «Қырық мысал» деген атпен жеке жинақ қылып бастырды. И.И. Хемницердің «Ат пен есек», А. Пушкиннің«Балықшы мен балық», «Алтын әтеш», «Ат», «Данышпан Аликтің ажалы» шығармаларын, орыстың белгілі лирик ақыны С.Я. Надсонның өлеңін қазақ тіліне аударды.  Ахмет атамыз орыстың жазушысы И.А.Крыловтың өлеңдерінің ішінен қазақ топырағында,қазағымыздың өмірінде жиі кездесетін алуан түрлі шытырман жайыттарды тұспалдап көрсетуге, оларды күлкі-сықақ етуге қолайлы және халық ұғымына жеңіл, тартымдыларын іріктеп алған.

                                                      Мейрам Диана, 10 «Ә» сынып оқушысы

                            Ахмет шығармаларының ұрпақ тәрбиесіндегі маңызы

Ахмет Байтұрсынов - ұлттық  тарихымызда ешкіммен салыстыруға болмайтын ерекше тұлға. Бәлкім біреулерге бұл орынсыз тамсану болып көрінер.Оған дейін де бұл далада Фараби мен Иассауи, Қорқыт, Асанқайғы, Ыбырай, Шоқан, Абайлар да өтті ғөй десер. Ол рас. Бірақ, А.Байтұрсынов оларға ұқсайды да, ұқсамайды да. Ұқсайтыны ол да аталмыш алыптар сияқты ұлттық дамуымыздың үрдісі мен қарқыны дүниедегі даму үрдісі мен қарқынына сәйкес келмей кенде қалып, көрер көзге тығырыққа тірелген халқына адастырмас жол іздеді. Ұқсамайтыны: Ахмет Байтұрсынов ондай жол Қорқыт пен Иассауидей өз тұсындағы кең жайылған антикалық немесе исламдық дүниетанымға уақтылы көшу арқылы барлық мәселені шешуге болады деп ұқпады.

Исбаева Анеля, 9 «А» сынып оқушысы

«ҚАЗАҚ» ГАЗЕТІ –АЛАШОРДАНЫҢ ҮНІ

 «Қазақ» газеті Орынборда 1913 жылы 2 ақпаннан бастап,1918 жылдың аяқ кезіне дейін шығып тұрды.Аталмыш газет қолдан-қолға,ауылдан-ауылға беріліп отырды,үлкен сұранысқа ие болды.Оның құрылтайшылары қазақ халқының біртұтас ұлт болып қалуын көздеді және ұлттық мемлекеттіліктің қайта жаңғыруын аңсады.

Ұлы ағартушы,кемел ғалым Ахмет Байтұрсынұлы редакторлық еткен бұл газет қазақ халқының орыс еліне жем болып, «ұстағанның қолында,тістегеннің аузында» кетіп қалмауын,оқу-білім алып,өнер іздеп,тез ілгерілеп өсуін көкседі.Әлемдік өркениетке қазақ халқының өз еліне,өз жеріне өзі ие қалыпта мәдениеті өскен,шаруашылығы табиғи арнада жетілген дербес халық болып жетілуін ерекше насихаттады.Халықты бодандық қамытын тастап бостандық ел болуға шақырды . Ахмет Байтұрсынұлы елге жеткізсем,ұқтырсам деген көкейіндегі көптеген мәселелерді осы газет арқылы жария етуге мүмкіндік алады. «Газет-халықтың көзі құлағы хәм тілі » дейтін мағыналы , мәнерлі анықтаманы сол кезде Ахмет Байтұрсынұлы «Қазақ» газетінің оқырмандарына арнап жазыпты.

Сарманова Сания, 9 «А» сынып оқушы

____________________________________________________________________________________

№1, 2013 жыл

Мектеп тынысы

№41 жалпы білім беретін орта мектебінің әдеби – шығармашылық газеті

 

Жоба авторы:

                       Тлеубаев Жанат Блилович

Бас редактор:

                      Сейтжанова Толғанай Ғазизовна

Жауапты хатшылар:

                       Исбаева Анеля

                       Жолшорина Амина

Тілшілер:

                       Сарманова Сания

                       Жоломанова Анеля

 

Дизайнер:     Какитаева Аяулым

 

Мекен – жайы:

                        Н.Әбдіров даңғылы, 37/1

Электрондық почта:

                        tolganai_gazizovna@mail.ru