Педагогикалық әдеп қағидалары

1. Жалпы ережелер

       1. Осы Педагогикалық әдеп қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) Қазақстан Республикасы Конституциясының, "Білім туралы" 2007 жылғы 27  шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының, 2015 жылғы 23 қарашадағы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің, "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" 2015 жылғы 18 қарашадағы Қазақстан Республикасы Заңының ережелеріне сәйкес әзірленді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының жалпыға бірдей танылған адамгершілік қағидаттары мен нормаларына негізделген.

      2. Қағидалар білім беру ұйымдарының педагог қызметкерлері басшылыққа алатын педагогикалық әдеп қағидаттары мен нормаларының жалпы жиынтығын білдіреді.

      3. Қағидалар ережелерін педагог қызметкерлердің білуі және сақтауы олардың кәсіби қызметі мен еңбек тәртібі сапасын бағалау өлшемшарттарының бірі болып табылады.

      4. Педагогикалық әдеп қағидаларының мәтіні білім беру процесінің қатысушылары үшін қолжетімді белгілі бір орында орналастырылады.

 2. Педагогикалық әдептің негізгі қағидаттары

      5. Педагогикалық әдептің негізгі қағидаттары мыналар болып табылады:

      1) адалдық:

      Педагог адалдығы олардың оқыту мен тәрбиелеу нәтижесіне, өз қызметіндегі түзетулерді жүзеге асыра білуіне, сынға және рефлексияға қабілетін дамытуға, оқушылардың, ата-аналардың, әріптестердің кез келген пікірі үшін ашықтығына жауапкершілігін білдіреді;

      2) әділдік:

      Педагог әділдігі оның бағалау кызметінің ашықтығын, олардың құрған білім беру ортасының айқындылығын білдіреді. Әділдік педагогке окушының, оның ата-анасының (заңды өкілдерінің), әріптестерінің құқығын бұзуға тыйым салады;

      3) өзінің абыройын және қадір-қасиетін құрметтеу:

      Педагог өзінің кәсіби назарындағы объектілер болып табылатын окушының, ата-ананың, адамдардың абыройы мен қадір-қасиетін құрметтейді, олармен қарым-қатынас жасауда өнегелі. Ол баланың дамуын шынымен қалап, оған әрқашан көмектесуге дайын екендігін білдіріп, білім алушының жетістігін (жетіспеушілігін) бағалауда әдептілік танытады.

      Білім беру процесін қатысушыларына қатысты күш көрсету, моральдық және психикалық қысым жасау әдістерін қолдануға мүлдем жол бермейді;

      4) жалпы адами құндылықтарды құрметтеу:

      педагог жалпы адами құндылықтардың басымдылығын мойындай отырып, әрбір ұлт мәдениетін ерекшелігіне, құндылығына және қадір-қасиетіне құрметпен қарайды.

      Педагог ұлтаралық қатынастар мәдениетін тәрбиелейді, білім алушыларды жасына, жынысына, тіліне, ұлтына, діни көзқарасына, азаматтығына, шығу тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына немесе өзге де кез келген жағдайларға қарамастан барлық ұлттар мен барлық адамдардың құқығы мен қадір-қасиетін құрметтеуге үйретеді;

      Педагог мектеп ұжымында сенім білдіру және құрметтеу ахуалын жасауға мүмкіндік туғызады;

      5) кәсіби ынтымақтастық:

      педагог мамандық мәртебесі туралы ойлайды, әріптестерінің абыройын және қадір-қасиетін құрметтейді, мұғалім беделіне нұқсан келтіретін іс-әрекеттерге жол бермейді.

      Педагог, қандай да бір дұрыс емес нәрселерді жасауға, өз әріптестерінің сеніміне нұқсан келтіруге, олардың кәсіби міндеттерін атқаруына кедергі жасауға, оларға қандай да бір шығын келтіруге жол бермейді. Педагог өз әріптестерінің теориялық және әдістемелік шеберлік деңгейін арттыруға, шығармашылық қабілетін дамытуға, қиын жағдайға тап болған әріптестеріне көмек беруге жәрдем көрсетеді. Кәсіби ынтымақтастық жалғандық пен әділетсіздікті ақтауға қызмет етпейді;

      6) үздіксіз кәсіби даму.

      Педагог өзінің кәсіби шеберлігін, зияткерлік, шығармашылық және жалпы ғылыми деңгейін жетілдіреді.

 3. Педагогикалық әдептің негізгі нормалары

      6. Педагог қызметкер өз қызметінде:

      1) білім алушылар мен тәрбиеленушілерді ата-аналарына, этномәдени құндылықтарға құрмет көрсетуге, қоршаған әлемге ұқыпты қарауға, жоғары адамгершілік тұрғыда тәрбиелеуге мүмкіндік жасайды;

      2) Қазақстан Республикасы педагог қызметкерінің жоғары атағының беделін түсіруге мүмкіндік туғызатын іс-әрекеттерді жасауға жол бермейді;

      3) өзінің қызметтік міндетін адал және сапалы орындайды;

      4) өзінің кәсіби шеберлігін үздіксіз жетілдіреді, өз бетінше білім алу және өзін-өзі жетілдірумен белсенді түрде айналысады;

      5) еңбектәртібін бұлжытпай сақтайды;

      6) білім беру ұйымының мүлкіне ұқыпты қарайды және оны жеке мақсатта пайдаланбайды;

       7) сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бойынша шаралар қабылдайды, өзінің шыншыл, адал және әділ мінез-құлқымен үлгі болады;

      8) қызметтік ақпараттарды пайдакүнемдік және өзге де жеке мақсаттарда пайдалануға жол бермейді;

      9) өзі үлгі бола отырып, ұжымда тұрақты және жағымды моральдық-психологиялық жағдай қалыптастыруға мүмкіндік жасайды;

      10) өзінің қызметтік міндеттерін орындау кезеңінде іскерлік киім үлгісінде болады.

      7. Білім беру процесіне қатысушылармен қарым-қатынас жасауда педагог қызметкер:

      1) жасына, жынысына, ұлтына, діни сеніміне, азаматтығына, шығу тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайларына немесе кез келген өзге де мән-жайларға қарамастан адамның құқығын, абыройы мен қадір-қасиетін құрметтейді;

      2) білім беру процесіне қатысушыларға қатысты қаржылық және өзге де бопсалау фактілеріне жол бермейді, өз әріптестері тарапынан осындай іс-әрекеттерді болдырмау үшін күш салады;

      3) өз іс-әрекетімен қоғам тарапынан дәлелді сындарға жол бермейді, оған сабырлылықпен қарайды, өзінің кәсіби қызметіндегі кемшіліктерді жою және оны жақсарту үшін сындарлы сынды пайдаланады;

      4) білім беру процесінің қатысушыларына кәсіби қолдау көрсетеді.

      8. Әріптестермен қарым-қатынас жасауда педагог қызметкер:

      1) жалпы қабылданған адамгершілік-әдептілік нормаларын, сыпайылық пен биязылықты сақтайды;

      2) баска педагог қызметкердің кәсіби біліктілігіне көпшілік алдында күмән келтірмейді.

 

© 2012. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты» ШЖҚ РМК

 

 

  

 

 

 

Педагогикалық әдеп жөніндегі кеңес отырысының

№1 хаттамасы

27 тамыз 2021 жыл

 

Қатысқандар: 43

                                                                        Күн тәртібінде

1. Педагогикалық этика және Кеңесті құру туралы ережені қарау және бекіту/кеңес төрайымы:  Б.Қ.Траева
2. Мұғалімінің өзінің кәсіби міндеттерін  орындау кезіндегі сыртқы келбеті/кеңес мүшесі: К.М.Башаева
3. Педагогикалық этика нлрмалары мен ережелерін сақтау міндеті/ кеңес мүшесі: А.Ш.Смакова
4. Күн тәртібіндегі бірінші мәселе бойынша педагогикалық әдеп кеңес төрайымы Б.Қ.Траева сөз алды:

Қайырлы  күн бүгінгі педагогикалық әдеп кеңесінің отырысына қатысушылар.

Педагогикалық этика және Кеңесті құру туралы ережемен таныстырып өтейін. Педагогикалық әдеп жөніндегі кеңес білім беру ұйымдарында педагогтердің педагогикалық әдепті сақтауы мәселелерәін қарайтын алқалы орган болып табылады.

Кеңес өз қызметін Білім туралы Педагог мәребесі туралы Қазақстан Республикасының Зандарына, осы Қағидаларға, өзге де нормативтвік құқықтық актілерге сәйкес жүзеге асырады және обективтілік пен әділдік,әдептілік,қоғамдық пікір мен жариялылықты есепке алу қағидаттарын басшылыққа алады.

Кеңестің негізгі міндеттері:білім беру ұйымдарында педагогикалық әдепті сақтауды қамтамасыз ету:педагогикалық әдепті бұзуға ықпал еткен себептер  мен жағдайларды талдау; педагогтердің тәртіптік жауапкершілігі туралы мәселені дұрыс қарау үшін қажетті және жеткілікті мән- жайларды жан- жақты, толық және обьективті зерттеу болып табылады.Педагогикалық әдеп жөніндегі кеңестің ұсынымдарын орындау бойынша  тиісті шаралар қабылдамаған лауазымды тұлғалардың жауапкершілігін қарау туралы ұсыныстармен құзыретті мемлекеттік органдарға немесе лауазымды тұлғаларға, білім беру ұйымының  құрылтайшыларға жүгінуге құқылы.

Кеңес отырысы: егер оған Кеңес мүшелерінің жалпы санының кемінде үштен екісі қатысса,заңды деп саналады, қажеттілігіне қарай, бірақ тоқсанында кемінде бір рет өткізіледі. Кеңес мүшелері оның отырыстарына ауыстыру құқығынсыз қатысады.

Сонымен қатар кеңестің міндетіне педагогтардың тәртіптік істерін қарау кіреді.Тәртіптік істерді қарау  қорытындысы бойынша Кеңес келесі шешімдердің бірін шығара алады: білім беру ұйымның басшысына педагогке тиісті тәртіптік жаза қолднауды немесе қолдабауды ұсыну; тәртіпті істі тоқтату.

Күн тәртібіндегі екінші мәселе бойынша кеңес мүшесі К.М.Башаева/ бастауыш сынып мұғалімі/:

Мұғалім өзінің кәсіби міндеттерін орындау кезіндегі сыртқы келбетіне баса назар аудару керек. Әр оқушыға жол сілтеп, оның бойына жақсы қасиеттер сіңіретін бірден-бір жан болса, ол-ұстаз. «Шәкірттің жақсы болмағы-ұстазынан» деп дана халқымық айтқндай,ұстаз оқушыларды білім нәрімен сусындатып,қолынан келгенін үйретіп,бағыт-бағдар беріп қана қоймай,сыртқы келбетімен,киім киісімен,өзін ұстау әдебімен үлгі бола білуі тиіс.Себебі,оқушылар мұғалімінің біліміне ғана емес,жоғарыда аталған қасиеттеріне де ерекше көңіл бөліп, тәлім алады. Түстерді дұрыс үйлестіре білген жөн.Ұстаз киіміндегі құптауға лайық түстер ақ және қара түс болвп есептеледі. Сонымен қатар ақ сары, көкшыл көк, қоңыр түстерді де қолдануға болады.Өте ашық түстер аталған салада ерсі көрінеді. Мұғалімнің шаш үлгісі өзіне жарасымды болғаны дұрыс. Психологтардың пайымдауынша,өз келбетінің артықшылығын толықтырып, кемшілігін жасыра білетін адамдарды айналасындағылар жоғары жетістікке жеткен, өзіне сенімді тұлға ретінде қабылдайды.Мұғалім мамандығына сай талғаммен киініп,ұқыпты келбетімен үлгі бола отырып, ішкі жан-дүниесінің көркемдігімен,  шәкірт жанын ұғына алар кеңпейіл мінезімен көрңнуі керек. Адамдар үлесімділікке баса назар аударатынын есте сақтаңыз. Мәселен қалай болса солай жасалған шаш үлгісі талғамға сай жейдеңіздің сәнін кетіреді.

Осы нәрселерді шебер үйлестіре білген білікті ұстаз шікірттерді білім нәрімен сусындатып қана қоймай, өскелең ұрпақтың өзіне қарап дұрыс бой түзеуіне, тұлға болып қалып қалыптасуына  септігін тигізеді. Жас мамандарға сыныпқа басқа адам кіріп келгенде орындарынан тұрып сәлемдесуге кеңес берді. Мектеп ішінде әрұашан сәлемдесіп жылы шырай танытуға міндетті деп сөзін аяқтады.

Күн тәртібіндегі үшінші мәселе бойынша кеңес мүшесі: А.Ш.Смакова/ қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі/:Ұстаз ата-аналармен,оқушылармен және  әріптестерімен әңгімелесу кезәнде педагогикалық этика нормалары мен ережелерін сақтау міндеті. Анар Шакеновна чаттардағы ққарапайым қатынастың қарапайым нормаларына тоқталып, мессенджерлер жіберу туралы бірқатар мысалдар келтірді. Жеке сұрақтарыңызбен жалпы алқалық чатқа араластырмауды ескертті. Сөйлеу кезінде этикалық нормаларды ұстауға кеңес берді.

Ұстаз этикасы-мұғалім мен бала,ата-ана мен мұғалім арасындағы қарым-қатынас. Педагогикалық этика-ұжым ішінде, мұғалімдер арасында басталып, өзінің заңды жалғасын сыныптарда табуы тиіс. Моральдік тәрбие –жан-жақты жіне үйлесімді дамыған адамды қалыптастырудың пәрменді құралы. Адамгершілікке тәрбиелеу ісінің тек өзіне ғана тән ерекшеліктері мен  заңдылықтары болғандықтан, оның ғылыми негізделген жүйесі жасалуға тиіс. Бұл маңызды да құрметті міндет педагогика және этика ғылыми өкілдерінің ынтымағы нәтижесінде ғана жүзеге асуы мүмкін. Кәсіптік этиканыңережелері мен принциптері бірнеше  кәсіптерді қамтуы мүмкін. Мысалы,педагог этикасы мектептерді, орта арнаулы және жоғары оқу орындарында істейтін адамдардың қарым-қатынастары ұқсастығына байланысты оларды реттейтін жалпы нормаларды қарастырды.

Қорытынды сөз.Кеңес төрайымы:Б.Қ.Траева Құрметті кеңес мүшелері және кеңеске қатысушылар бүгінгі отырыста педагогикалық әдеп кеңесінің ережесі қаралды, ұстаздардыңпедагогикалық әдебі туралы да сөз  қозғалды. Ардгер ұстаз, кеңес мүшесі Қ.Айтжанова мұғалім тек мұғалім емес, ол жас ұрпаққа үлгі болу тұлғасы екенін айтты. Мұғалім өз ісіне адал қарауға міндетті. Қазір көбіне мұғалімдерге несие уақытымен төлемеу бойынша сот ісінен жиі хаттар жіберіліп жатады. Қазір көбіне мұғалімдерге несие уақытымен төлемеу бойынша сот ісінен жиі хаттар жіберіліп жатады. Бұдан әрекет мұғалім мен оның беделіне қауіп төнуі мүмкін. Сондықтан ұстаздарды өз әрекеттері үшін жауапкершілікті арттыруға шақырамын.

Кеңес шешімі:

1. «18 ЖББМ» КММ жанындағы педагогикалық әдеп кеңесінің ережесі бекітілсін.
2. Мұғалімнің өзінің кәсіби міндеттерін орындау кезіндегі сыртқы келбеті назарға алынсын.
3. «Жас мамандар мектебі» клубы мүшелерімен педагогикалық этика нормалары мен ережелерін сақтау туралы дөңгелек үстелдер өткізілсін.                                     

                                     Кеңес төрайымы:                                           Б.Қ.Траева                                                                    

                                     Хатшы:                                                         Ж.Х.Сайлаубаева