Қарағанды қаласы

№18 ЖББОМ КММ

Лекция оқыған: мектеп медбикесі Ахыбаева Мейрамгүл Кназбаевна

Тақырып: 24 наурыз-Дүниежүзілік туберкулез ауруына қарсы күресу күні.

Мақсаты: Оқушыларға туберкулез ауруының қаншалықты қауіпті екенін жеткізу, аурудан  қалай сақтану керек және аурудың алдың алу үшін қаңдай өмір салтын ұстану керек екенін жеткізу.

Туберкулез -«tuberculum»деген латын сөзі «төмпешік»деген мағынаны білдіреді.

Туберкулез –бұл жұқпалы аса қауыпты дерт.Адам ағзасына  туберкулезді қоздыратын  микобактериялардың түсуі кезінді дамитын ауру. Туберкулез адам ағзасындағы бүкіл мүшесіне(сүйек,буын,ми қабыршақтарына,бүйрек,көз,тері және т.б.)зақым тигізеді.Тырнақ пен шаштан басқа барлық мүшеге.Бірақ көбіне өкпені зақымдайды.

Туберкулез қоздырғышы –таяқшалар 1882 жылы 24 наурызда  белгілі неміс ғалымы Роберт Кохпен ашылған. 1982 жылдан бастап Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының  ұсынысымен 24 наурыз күні Дүниежүзілік туберкулез ауруна қарсы күресу күні деп  жарияланды. 2000 жылдын 30 наурызынан бастап ҚР мемлекетінің №468 жарлығына сәйкес  туберкулез ауруы қоғамға аса қауыпті  әлеуметтік дертерінің қатарына енгізілді.Туберкулез аруруы мен

Күресуге қандайда бір белсенді күш  салынып жатсада,қазіргі денсаулық сақтау ұйымдардың шешілмейтін мәселесі болып тұрғаны:Туберкулез дертіне шалдыққандардың  және көз жұмғандардың саны тез өсуі.Осы себептерден  қоғамға әлеуметтік,экономикалық және моральдық зиян тиеді. Жыл сайын әлемде 3 млн. Адам туберкулездан көз жұмады,18 млн. Адам туберкулез жұқтырады. Науқастардың 80пайызы еңбекке қабілетті 15-50 жас аралығындағы адамдар.Жер шарының тұрғындарының 3/1бөлігі туберкулез таяқшаларын жұқтырған ,осының ішінен 10 пайызы ауырады.Әр 4 секунд ьсайын әлемде 1 адам туберкулез жұқтырады,әр 10 секунд сайын 1 адам туберкулездан қайтысып болады. Қазақстанда жылына шамамен 23 мың адам сырқатқа шалдығып тіркеуге алынады.

 Ауруды  жұқтырудың басты көзі –ол аурудың ашық түрімен ауратын адам.Егер осындай науқас уақытында анықталмаса және емделмесе  шамамен 1 жылда 10-15 адамға ауруды жұқтырады.Сонымен қатар аурурды жұқтырудың  бір жолы ол ауру малдың сүтін,етін пайдаланғада және ауру малды қарап-күткен кезде. Туберкулез таяқшалары  науқас адамның түкірігінде ,қақырығында болады,егер науқас жөтелген кезде аузын жаппаса ия болмаса жерге түкіріп қақырса туберкулез таяқшалары ауада қалады.Табиғи ортада туберкулез таяқшалары өте төзімді-даладағы топырақта 10 күнге дейін сақталады,суда 5 айға дейін ,кітап бетінде 3 айға дейін,науқастың киім,төсегінде 3-4 айға дейін.Ал қарда шексіз сақталады.

Туберкулезді жұқтырған  жағдайда аурудың өршігуіне бірнеше факторлар  ықпал етеді:-ол әлеуметтік тұрмыстық жағдай,жүйке жұқаруы,құнарлы тамақтану,белгілі созылмалы аурумен ауруы ,жаман әдеттер. Егер туберкулезді жұқтырған адам салауатты өмір салтын ұстанса дене шынықтырумен айналысса,жаман әдеттерден аулақ болса бұл адамның  ауруға қарсы қорғаныс жүйесі мықты болып –аурудан қорғаныс болып табылады.Аурудан сақтау қорғаныс жүйесі (иммунитет)төмендеген  адам жұқтырған жағдайда аурыпқалуы әбден мүмкін.

Туберкулез таяқшалары жоғары температурада тез жойылады-60 градуста-20минутта жойылады,70 градуста-5 минутта, күннің тіке түскен көзінен -5 минутта.Және хлоры белсенді залалсыздандыратын заттарда жоюға ықпал етеді.Күннің көзіне ,таза ауаға төсек орынды жайып алғанның  өзі залалсыздандырудың жақсы және тиімді жолы болып табылады.

Туберкулез ауруының  бастапқы белгілері ол:

-2 аптадан аса жөтелу,дене қызуының 37.0-37.5-ке көтерілуі,тәбеттің жоғалуы,түнде терлеу,арықтау.кеуденің шаншуы,жалпы әлсіздік,қажып-шаршау.

Осы белгілердің бірі білінген кезде ,дереу дәрігерге барып көрген дұрыс.

Туберкулез ауруының  өсуін төмендету мақсатында ҚР үкіметімен «Туберкулезбен қарсы күресу»ұлтық бағдарлама енгізілді.Осы бағдарлама бойынша туберкулезді емдеу және тексерілу ҚР –да тегін.Біздің елде туберкулезге қарсы  күресу мәселесін шешуі мемлекет денгйіне көтеріліп,үкметтің бақылауна алынған.

Науқастарды емдедің басты әдісі-химиятерапия туберкулез таяқшаларына қарсы әсер ететін дәрілер.

Туберкулезді алдын алу шаралары :-Балаларға жасына сәйкес жоспарлы БЦЖ екпесін жасату, Манту сынамасын жасату,флюорографиялық тексерісін жылына1 рет өту,салауатты өмір салтын ұстану,дене шынықтыру мен айналысу,жақсы демалу,жаман әдеттерден аулақ болу,жеке және қоғамдық гигиена ережелерін сақтау.

Туберкулез неғұрлым ерте анықталса-емдеу нәтижесіде  соғұрлым сәтті болады.