«Ата- бабалар ерлігі – мәңгі есімізде»

Ұлы Отан соғысы 1941-1945 жылдар арасында болған деп анашым айтып отырады. 9- мамыр Ұлы жеңіс күні болғандықтан оны бүкіл елдер тойлайды. Тойлауға тұрарлықтай қаншама ер азаматтардың ерен-еңбектерін, аналарымыздың сұраусыз көз жастарын біз айтпағанда кім айтады. Біздер соғысты көрген жоқпыз тек қана естігеніміз болмаса. Соғысты көзбен көрмесек те, жүрекпен сезіне білу – біздің борышымыз деп білем. Бір сәтке өткенге оралып, соғыс жылдарындағы үзік сәттерге көз жүгіртелік...

Менің анам жақтан нағашы әжем бар Ол кісі 100-ге келіп дүние салды. Біз әрдайым нағашымның үйіне барғанда әжемнің әңгімесін тыңдап қайтатынбыз. Ол кісінің әңгімелері неткен тамаша десеңші, тыңдаған сайын тыңдай бергің келеді, тіпті бір өтірік ертек құрастырып айтып жатқандай күй кешетінбіз. Бір күні мен әже неге екі рет тұрмыста болдыңыз соны айтыңызшы дегеннім есімде, ол кісі ой қарағым деп жылап қалғаны барма, бір күрсініп кеп әңгімесін бастады. Ол кездері Ұлы Отан соғысы жылдары болған кез деп бастады әңгімесін. Мен әке-шешемнен ерте 3 жасымда айрылдым. Мені туыстарым 13 жасымда тұрмысқа берді. Бірінші жолдасымнан екі бала таптым. Содан үлкен нағашы аталарыңнан қара хат келді. Сөйтіп одан айрылып қалдық. Содан осы балаларымды асырау үшін бар ауыртпалықты өзім көтердім – деп көзінің жасын қысып алды. Біз одан ары не болар екен деп әжеме жақындай түсеміз. Әжем күрсініп тұрып әңгімесін ары қарай жалғастырды. Мен не бәрі 15 жасымнан тағдыр тауқыметін көрдімгой... сондағы айтқаны осы екі баламның тамағы үшін жұмысқа таң атпай кетіп түн бата келетінбіз. Сонда істейтін жұмысымыз өз қолымызбен канал қазамыз. Ол кездері адамдарда ауыз біршілік бар екенғой деп бір күрсініп қойды. Балаларды көршілердің балаларымен қалдыра саламыз, өздері ойнап  бір-біріне бауырмал болып отырады, көршінің келіндері барлық балаға көз қырын салып, тамақтарын бере салады. Ол кезде менікі сенікі жоқ ол заманда  Сонда мен әже сол кезде трактор, экскаватор, деген нәрселер болмадыма дегенім: О қайдағы трактөр дейді, өзіміз жабылып  күрекпен қаздық демесі барма. Ол кездері ауылда суда жоқ, аптасына бір рет су таситын машина болатын, сол су құйып беріп кететін. Ол су жетпей қалатын, сол уақытта жаңбыр жауса екен деп тілейтінбіз деді. Сонда сабырым шыдамай жаңбырды не істейсіздер демесім барма! О шырағым жаңбыр жауған кездері әрбір сайға топталып қалған суды тындырып шелекке құйып аламыз. Сол суды ішетінбіз деді. Ол су қандай керемет тәті болатынын сен білмейтін шығарсың деп – аузын сүртіп, сілекейін сорып,  сол су әлі күнге таңдайымнан кетер емес деп бір күрсініп алды. Жалқаудың –жаны тәтті, еңбектің –наны тәтті деп бекер айтылмаса керекті.

Сондағы ата-бабаларымыздың ерен - еңбектерін ауыз толтырып айтсақ болады. Сол әжемнің басқада істеген еңбектерін есітіп – әже сіз соғысқа бармасаңызда соғысқа барғандай бопсызғой дегенім бар. Себебі соғыс ешкімдіде аяған жоқ. Аталарымыз соғыста жүріп туған жерін отбасын туған-туысын сағынып, суыққа, аштыққа, қиыншылыққа төзіп, шыбын жаным шыққанша Отаныма қызмет етемін деп жүрсе, үйдегі қалған әже, аналарымызда аз тауқымет көрмеген. Қалған кішкентай бала-шағаның қарнын тойдыру үшін өздері аш қалсада, соларды ойлап аштыққа да, жалғыздыққа да, қиындыққа да төзе білген. Үміттері сөнбеген, барлығы бірігіп бір жағадан бас – бір жеңнен қол шығарып ауыз біршілікте күн өткізген. Қарап тұрсаң істеген еңбектерінің барлығы мына келешек ұрпақ емін-еркін күн кешсін, аштық көрмесін, қиналмасын деп жанын салған. Міне сол ата-бабаларымыздың арқасында аллаға шкір бейбіт өмірде күн кешіп жатырмыз. Ол кісілердің Ерен – еңбектерін біз жастар ешқашан ұмытпаймыз. Сондықтан айтайын дегенім – ол ер кісі болсын, әйел кісі  болсын соғыс жылдарындағы тыл ардагерлерінің  ерен –еңбектерін біз ешқашанда ұмытпаймыз!

Сұрапыл соғыс жылдарында майдан алаңындағы жауынгерлер мен шалғайда қалған туған-туысқандардың арасын хаттар жалғастырған. Сол кездегі көздің жасы сіңген хаттарда сарқылмас сағыныш, түпсіз терең ой, мәңгілік махаббат пен қалың ормандай қайғы-қасірет бар. Арада бір ғасырға жуық уақыт өтсе де, сарғайған қағаздарды қолға алып оқыған адамның жүрегі елжіремеуі мүмкін емес… Сол әңгіменің барысында әже неге сізге нағашы атам бірде бір хат жазбадыма дегенімде, күлгені бар. Шырағым ол кезде біз хат танымадыққой, атаңда  хат танымайтын деді. Мен оқығам жоқ сендер құсап. Қазір сендерге барлық жағдай жасалған қолда бардың қадірін біліңдер деп – ауыр күрсінді.

Сондықтанда менде атамның соғыс жылдарында жазған хаттары емес, тек әжемнің айтқан сөздері ғана жүрегімде өшпестей қалып қойды. Сол себебі мен әжемді есіме алған сайын оның таусылмайтын әңгімелері есіме түседі. Мен бұл кісілерді ешқашанда ұмытпаймын. Менің осы Нағашы атаммен әжем Ұлы Отан соғысының тыл ардагерлері. Оларға жатқан жерлеріңіз жайлы болсын, сіздер қалдырған аманаттарыңызға қиянат жасамаймын. Ер жетіп Отаныма адал қызмет етуге,  адамгершілігі мол патриот, елімді, жерімді қорғауға туған-туысыма мейіріммен қарауға, Отан алдындағы борышымда адал атқаруға сөз беремін!!!, - деп айтқым келеді.